در گزارش تازهای که از سوی سازمان جهانی صحت منتشر شده، موارد ابتلا به بیماریهای ساری در افغانستان طی ماه اپریل افزایش نگرانکنندهای نسبت به ماه مارچ داشته است. بیماریهایی نظیر سرخکان، تب کریمه کنگو، تب دنگی، اسهال شدید، ملاریا و عفونتهای شدید تنفسی در نقاط مختلف کشور گسترش یافتهاند. این سازمان، با توجه به نزدیک شدن ایام عید قربان، نسبت به شیوع ویروس خطرناک تب کریمه کنگو هشدار داده است؛ ویروسی که عمدتاً از طریق تماس مستقیم با حیوانات و در جریان ذبح و تعامل با دام انتقال مییابد. از مردم خواسته شده تا با رعایت تدابیر پیشگیرانه مانند استفاده از دستکش و رعایت بهداشت فردی، از ابتلا به این بیماریها جلوگیری کنند.
افزایش شیوع این بیماریها در حالی رخ میدهد که نظام صحی افغانستان با چالشهای عمیق و ساختاری مواجه است. کمبود شدید تجهیزات طبی، فقدان زیرساختهای اساسی صحی، و مهاجرت یا کمبود نیروی انسانی متخصص، ظرفیت پاسخگویی به بحرانهای صحی را در کشور بهطرز قابل توجهی کاهش داده است. در بسیاری از مناطق دورافتاده، مراکز صحی یا بهطور کامل وجود ندارند یا از ابتداییترین امکانات برخوردار نیستند. حتی در شهرهای بزرگ، بیمارستانها با فشار بیش از حد بر منابع و پرسنل مواجهاند.
افزایش بیماریهای ساری در فصول گرم سال، بهویژه در جوامعی که دسترسی محدود به آب آشامیدنی صحی و خدمات بهداشتی دارند، پدیدهای معمول است. اما در افغانستان، این روند با بحران اقتصادی، بیثباتی سیاسی و کاهش حمایتهای بینالمللی همراه شده که شرایط را به مراتب وخیمتر ساخته است. عدم آگاهی عمومی از روشهای پیشگیری، نبود کمپاینهای مؤثر آگاهیدهی، و کمتوجهی به بهداشت محیطی، بستر مساعدی برای گسترش بیماریهای واگیر فراهم کرده است.
هشدار سازمان جهانی صحت درباره تب کریمه کنگو نیز در جای خود نگرانکننده است. عید قربان که با ذبح گسترده دام همراه است، میتواند زمینهساز موج جدیدی از ابتلا به این ویروس مرگبار شود. در شرایطی که بسیاری از مردم در جریان ذبح حیوانات از وسایل محافظتی مانند دستکش استفاده نمیکنند و تماس مستقیم با خون و ترشحات دام دارند، خطر انتقال این بیماری بهطور چشمگیری افزایش مییابد. در نبود آموزش و تجهیزات کافی، مهار چنین بیماریهایی میتواند از کنترل خارج شود.
از سوی دیگر، ادامه بحرانهای مزمن در افغانستان، از جمله فقر گسترده و تخریب زیرساختهای عمومی، باعث شده تا ظرفیت مقابله با شیوع بیماریها به شدت کاهش یابد. کاهش کمکهای بینالمللی و محدود شدن حضور نهادهای بشردوستانه نیز فرصتهای پاسخگویی مؤثر به بحرانهای صحی را محدود کرده است.
سازمان جهانی صحت با تأکید بر ضرورت تقویت نظام صحی افغانستان، از جامعه جهانی خواسته تا با افزایش حمایتهای مالی و لجستیکی، از فروپاشی کامل این سیستم جلوگیری کنند. در غیر این صورت، خطر گسترش بیماریهای واگیر نهتنها افغانستان، بلکه کشورهای همسایه را نیز تهدید خواهد کرد.
بنابراین، وضعیت صحی در افغانستان بازتابی از بحرانهای گستردهتر در کشور است. تنها با یک پاسخ جامع که شامل تقویت نظام صحی، افزایش آگاهی عمومی، فراهمآوردن تجهیزات و داروهای لازم، و بازگشت حمایتهای بینالمللی باشد، میتوان از گسترش بیشتر این بیماریها جلوگیری کرد و سلامت عمومی را در مسیر بهبود قرار داد.
