همزمان با وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان بر زنان و دختران افغانستان، شمار زیادی از این زنان دچار بیماری‌های روحی و روانی شده‌اند. از سوی هم، آمار خودکشی در حال حاضر سیر صعودی دارد و بیشتر زنان قربانی این پدیده هستند.
در همین رابطه، خبرگزاری معمار در مورد افزایش آمار خودکشی با دو کارشناس مسایل روان شناختی و اجتماعی گفت‌وگو کرده است و از آنها در مورد عوامل و راه حل‌های این پدیده پرسیده است.
عوامل خودکشی در میان زنان
به باور این کارشناسان، وضع محدودیت‌ها در «جامعه مردسالار» افغانستان، زنان و دختران را به بیماری بی‌ارزشی و پوچی مبتلا کرده است. دختران و زنان در شرایط کنونی هیچ امیدی برای بیرون رفت از این وضعیت نمی‌بینند به همین دلیل برخی از آنها به زندگی‌شان پایان می‌دهند.
حمیدالله شریفی که دکترای روانشناسی دارد و چندین کتاب این مورد نوشته است در صحبت به خبرگزاری معمار می‌گوید: عوامل خودکشی به صورت عموم مفاهیم یا گزینه‌های است که افراد نسبت به زندگی این احساس منفی را دارد و جنبه‌های منفی را بیشتر از جنبه‌های مثبت می‌بینند که در نتیجه این احساس بر آنها غلبه می‌کنند که زندگی بی‌فایده و پوچ است و اگر خودکشی کنند شاید بهتر باشد.
دکتر شریفی می‌گوید: یکی از عوامل عمده خودکشی پوچ‌باوری و احساس پوچی است. کسانی که در زندگی‌شان معنا و امیدی ندارند. معنای زندگی انسان‌ها را از خودکشی دور کند. ما باید به کسانی که تصمیم دارند خودکشی کند، امید بدهیم و به آنها بگویم که وجودتان و حضورتان در زندگی مفید و تاثیر گذار است.
آقای شریفی افزود: یکی از عوامل که ناامیدی و بی‌معنایی در میان کودکان دختر بیشتر از کودکان پسر ایجاد می‌شود، نگاه تبعیض‌آمیز خانواده‌ها به دختر و پسر است. وقتی در یک خانواده یک پسر و دختر باشد، تمام امکانات و زمینه‌های رشد برای فرزند پسر فراهم می‌شود ولی برای دختر چنین چیزی نیست. این رفتار خانواده‌ها می‌تواند باعث ایجاد ناامیدی در بین دختران و زنان شود که آنها را به سوی خودکشی ببرد.
وی همچنان گفت: زنان و دختران نمی‌توانند وضع محدودیت‌ها را قبول کنند و فکر می‌کنند که چرا در قالب یک چوکات یا ساختار خاص آنها محدود می‌شوند و نمی‌تواند درس بخوانند و کار کنند. به همین دلیل احساس ناامیدی و پوچی در آنها دست می‌دهد و احساس می‌کنند که هیچ تاثیرگذاری در خانواده و جامعه ندارند و گویا بار دوش همه هستند، بنا بر این تنها راهی که می‌تواند پیش رویش بیبند پایان بخشیدن به زندگی است.
این روانشناس در ادامه تصریح کرد: مشکلات خانواده‌گی و تبعیض‌های خانواده که همواره یک پیام غیرمستقیم را به دختران می‌رساند که وجودتان بی‌فایده است، شما ناخواسته به دنیا آمدید و ناخواسته شما را تحمل می‌کنیم، در کنار آن وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان علیه زنان در کشور در دو سال اخیر آمار خودکشی‌ها را در میان این قشر از جامعه افزایش داده است. در تازه‌ترین مورد روز چهار شنبه (۲۴ جوزا) یک دختر ۱۷ساله در ولایت جوزجان خودش را حلق آویز کرد. این یک نمونه از سریال وحشتناک خودکشی است که همچنان از زنان قربانی می‌گیرد.
حمیدالله شریفی می‌افزاید: باورهای سنتی و سوء معنی از دستورات دینی باعث شده است که زنان در خانه محصور شوند و خانواده و جامعه مردسالار و زن‌ستیز بمانند. این باورها سال‌هاست که در جامعه وجود دارد و در شرایط کنونی بی‌سرنوشتی زنان باعث می‌شود که میزان خودکشی در میان زنان و دختران نسبت به مردان بیشتر باشد. دختران که به مکتب می‌رفتند، دانشگاه می‌رفتند و یک آینده شغلی را برای‌شان ترسیم کرده بودند همه را نابود شده می‌بیبند و نمی‌توانند وضعیت را تغییر دهند. به همین خاطر برای رهایی از این فشارهای روحی و روانی و فشارهای اجتماعی دست به خودکشی می‌زنند.
در همین حال، غلام‌یحیی طاهری که در رشته جرم‌شناسی دکترا دارد در این مورد به خبرگزاری معمار می‌گوید: بعد از حاکمیت طالبان آمار خودکشی در مناطق مرکزی کشور نیز افزایش یافته است. در مناطق مرکزی بیشتر پسران جوان دست به خودکشی می‌زنند؛ دلیل این موضوع می‌تواند این باشد که جوانان در سال‌های گذشته با یک دنیا امید و آرزو تحصیل کردند و می‌خواستند که از این رهگذر زندگی ایده‌آل داشته باشند، ولی می‌بینند که یک شبه همه‌چیز نابود شده و فعلاً جز فقر و بیکاری و خانه‌نشینی هیچ کاری ندارند.
دکتر طاهری در ادامه گفت: در شرایط کنونی چشم‌انداز روشنی برای کمک به این جوانان وجود ندارد. این آمارها در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت. تنها زمانی این آمارها کاهش خواهد یافت که یک تحول در نظام سیاسی و اجتماعی به وجود بیاید و جوانان که با ارزش‌های نوین آشنا شده و جهانی شدن در زندگی آنها موثر بوده، احساس کنند که مثل سایر کشورها یک زندگی نورمال داشته باشند.
وی افزود: تا زمانی که نتوانیم یک تحول فرهنگی در جامعه ایجاد کنیم این آمارها بالاتر خواهد رفت، جوانان با ارتباطات رسانه‌ای به جهان دسترسی دارند، آنها می‌دانند که هم سن و سالان‌شان در دیگر کشورها چگونه زندگی می‌کنند و از طرف دیگر رسیدن به همچو زندگی با محدودیت‌های مخصوصاً برای زنان و دختران وجود دارد، سنت‌ها و زندگی قبیله‌ای باعث می‌شود که آنها زندگی را جز یک مرگ تدریجی چیز دیگری تصور نکنند و به همین دلیل اقدام به خودکشی می‌کنند.
آقای طاهری می‌گوید: در خصوص اینکه چرا خودکشی یک آمار بلند در میان زنان افغانستان دارد، باید یادآور شویم که ما در شرایط قرار داریم که با وجود حضور ۲۰ساله جامعه جهانی و تعدد رسانه‌ها و تحصیلات نسل جوان افغانستان با ارزش‌های نوین اجتماعی آشنا شدند. پس از سقوط دولت تمام آرزوهای جوانام یک‌شبه از بین رفت. آمارهای که از خودکشی زنان مخصوصاً در حوزه غرب افغانستان وجود دارد به دلیل اصطکاک فکری میان جوانان و مردم است.
این حقوق‌دان در ادامه گفت: در حوزه جنوب‌غرب افغانستان که مردم بسیار سنت‌گرا و قبیله‌ای هستند طبیعاً با ارزش‌های نوین که جوانان خواهان آن هستند، سازگاری ندارد. به طور مثال چند همسری یکی از سنت‌های رایج در این حوزه است و کودکان که در سن قانونی ازدواج نرسیده به همسری مردی که با اختلاف سنی بیش از ۲۰ سال داردند، انتخاب می‌شوند. این برای یک جوان غیر قابل قبول است و هیچ چاره‌ای برای خلاصی از این وضعیت ندارد مجبور می‌شود دست به خودکشی بزنند.
راه‌حل‌ها
حمیدالله شریفی در مورد پیشگیری از افزایش خودکشی در جامعه می‌گوید که «باید اقدامات عملی در کانون خانواده و جامعه صورت بگیرد تا زنان و مردان احساس برابری داشته باشند.»
اول: کار فرهنگی صورت بگیرد؛ باید در خانواده‌ها مادران به عنوان مدیران خانواده استقلال داشته باشند و در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند.
دوم: حس ایجاد امید به زندگی به دختران؛ باید به دختران همواره گفته شود که شما چی بی‌سواد هستید چه با سواد، حضورتان و وجودتان برای ما تاثیرگذار و موثر است تا آنها باورمند شوند که آنها نیز می‌توانند در زندگی مفید باشند.
سوم: ارزش دادن به فرزندان دختر در کنار فرزندان پسر؛ در خانواده‌ها و در جامعه باید هیچ‌گونه تبعیض بین فرزند دختر و پسر و جود نداشته باشند.
چهارم: در خانواده‌ها به زنان ارزش داده شود و مادران احساس با ارزش بودن داشته باشند.
دکتر غلام یحی طاهری می‌گوید که فرهنگیان و همچنان حکومت سرپرست افغانستان در کنار مسایل دیگر به مدیریت فرهنگی جامعه فکر کنند و یک راه‌حل علمی و منطقی برای برون‌رفت از این وضعیت به دست بیاورد.
ادامه دارد…
