منابع از سرای شهزاده افغانستان روز گذشته (یکشنبه، ۷ دلو) به رسانهها گفتند که یک دالر امریکایی با ۸۲ افغانی در این مرکز تبادله شده است.
این درحالی است که تا یک هفته پیش ۱ دالر امریکایی در بازارهای افغانستان به حدود ۷۵ افغانی تبادله میشد.
پیشتر بانک مرکزی طالبان (د افغانستان بانک) سقوط ارزش افغانی در برابر ارزهای خارجی را یک «امر طبیعی و معمول» عنوان کرده و وعده داد که این بانک تلاش خواهد کرد تا ثبات اقتصادی کشور، حفظ ارزش افغانی و ثبات قیمتها را در چارچوب «مسئولیتهای قانونی و ملی» خود تامین کند.
روز گذشته (یکشنبه، ۷ دلو) نوراحمد آغا، سرپرست بانک مرکزی طالبان هم در دیدار با نماینده اتحادیه صرافان در کابل گفته است که نوسانات پول افغانی در برابر دالر عمدتاً «جنبه اقتصادی» نداشته و جای نگرانی ندارد.
این مقام اقتصادی طالبان در مورد حفظ ارزش افغانی، جلوگیری از احتکار و قاچاق هم صحبت کرده و از صرافان خواست که با در نظرداشت منافع ملی، در جلوگیری از احتکار و قاچاق اسعار همکاری کنند. سرپرست این بانک همچنان هشدار داد که در صورت مشاهده تخطی در این زمینه، با افراد متخلف برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
در پی سقوط ارزش پولی افغانستان، بانک مرکزی طالبان قرار است امروز دوشنبه، ۸ دلو، ۲۵ میلیون دالر امریکایی را برای حفظ ارزش پول افغانی از طریق داوطلبی به فروش برساند.
با افزایش بهای دالر نرخ مواد و اجناس هم در بازارهای کشور به گونه بیرویه افزایش پیدا کرده است؛ این وضعیت نگرانی عمیق شهروندان را طی روزهای اخیر برانگیخته است.
همزمان با سقوط ارزش افغانی در برابر ارزهای خارجی بویژه دالر، برخی کارشناسان اقتصادی احتمال قطع کمکهای مالی به افغانستان را عامل عمده این وضعیت میدانند که پیش از این هفتهوار از ۴۰ تا ۶۰ میلیون دالر تحت عنوان کمکهای بشردوستانه به کابل میرسید.
هفته گذشته اما دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا طی یک تصمیم غیرمنتظره کمکهای بشردوستانه آن کشور به خارج را تا ۹۰ روز به حالت تعلیق درآورد. این درحالی است که بخش قابل ملاحظه کمکهای مالی-خارجی در بیش از سه سال گذشته به افغانستان از سوی ایالات متحده پرداخت شده است.
اکنون گفته میشود که بسیاری از روندهای امدادرسانی هم متاثر از این تصمیم ترامپ شده و در نتیجه فشارها بر بازار مالی افغانستان تشدید شده است.
از سوی هم، برخی شهروندان در صحبت با رسانهها از آنچه که افزایش بیرویه قیمت مواد خوراکی در بازارها عنوان میکنند ابراز نگرانی میکنند و خواستار کنترل قیمتها و بازار از سوی حکومت طالبان شدهاند.
در این میان، دو عامل عمده علت افزایش تصاعدی قیمت دالر در بازارهای افغانستان طی روزهای اخیر دانسته میشود؛ یکی مافیای پولی و دیگری تاجران «استفادهجو» که همزمان با نوسانات قیمت ارز میکوشند از وضعیت بیشتر بهره ببرند.
مافیای پولی پیش از این هم در بازار اقتصادی افغانستان وجود داشته و با توجه به نوسانات ارزی و دگرگونیهای سیاسی-اقتصادی، همواره در سیر صعودی قیمت ارزها در برابر پول افغانستان نقش منفی داشته است.
از سوی هم، برخی تاجران هم متهم به «استفادهجویی» از وضعیت هستند که با احتکار و گرانفروشی فشار روانی بر اجتماع را افزایش داده و در نتیجه منجر به افزایش نرخ دالر در برابر افغانی میشود.
با این حال، برخی کارشناسان اقتصادی، جلب همکاریهای بینالمللی، تزریق ارزهای خارجی بیشتر در بازار، کنترل جدی بر فعالیت مراکز پولی کشور و نظارت جدی بر واردات و نرخها از سوی ادارات ذیربط طالبان را از جمله عوامل مهم میشمارند که در ثبات ارزش افغانی و کاهش قیمتها در بازار در این شرایط موثر خواهد بود.
