این ملاقات که نخستین دیدار رسمی یک رهبر سوری با رئیسجمهور امریکا از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۴۶ محسوب میشود، روایت تازهای از تحول در محاسبات استراتژیک واشنگتن ارائه میدهد.
تنها چند هفته پیش از این دیدار، نام ابومحمد الجولانی در فهرست تروریستهای جهانی وزارت خارجه امریکا قرار داشت و ۱۰ میلیون دالر جایزه برای دستگیری او تعیین شده بود. اما وزارت خزانهداری امریکا و متعاقباً شورای امنیت سازمان ملل، نام او و انس خطاب، وزیر داخله دولت موقت را از فهرست تحریمها حذف کردند تا زمینه این سفر فراهم آید. بریتانیا و اتحادیه اروپا نیز همزمان محدودیتهای مالی و دیپلماتیک علیه الشرع را لغو نمودند، که این هماهنگی منطقهای نشان از اجماع غربی در پذیرش واقعیتهای جدید سوریه دارد.
این تغییر موضع، هرچند از منظر دیپلماسی رسمی به عنوان گامی در راستای ثبات منطقه توجیه میشود، اما پرسشهای جدی درباره ثبات معیارها و اصول در سیاست خارجی قدرتهای بزرگ را برمیانگیزد. احمد الشرع که با ریش آراسته و لباس رسمی در کاخ سفید حاضر شد، یازده ماه پیش رهبری ائتلافی را برعهده داشت که حکومت بشار اسد را سرنگون ساخت. گذشته او در ساختارهای افراطی و پیوندهای تاریخیاش با شبکههای تروریستی، مسئلهای است که در این دیدار رسمی به حاشیه رانده شده است.
دونالد ترامپ این ملاقات را «افتخار» توصیف کرد و بر اهمیت ثبات سوریه برای منطقه تأکید ورزید. در گفتوگوی پشت درهای بسته، الشرع پیوستن به ائتلاف ضد داعش را به رئیسجمهور امریکا پیشنهاد کرده و از روند صلح خاورمیانه حمایت کرده است. این پیشنهاد، درحالی مطرح میشود که تردیدهای جدی درباره توانایی و اراده واقعی دولت موقت سوریه در مقابله با تهدیدات تروریستی وجود دارد، بهویژه با توجه به سوابق رهبری فعلی آن.
با این حال، الگوی تسلط الشرع بر قدرت در سوریه، شباهتهای نگرانکنندهای با روندی دارد که در افغانستان شاهد بودیم؛ جایی که تغییر لباس و گفتمان، بدون تحول ساختاری در نگرش و عملکرد، به بیثباتی مزمن منجر شد. پذیرش بیقیدوشرط چنین واقعیتهایی، میتواند پیام نادرستی به گروههای افراطی در سراسر منطقه ارسال کند.
آنچه در این معادله برجسته میشود، اولویت منافع اقتصادی و استراتژیک بر ارزشها و اصول اعلامشده است. تسلط امریکا و رژیم اسرائیل بر بخشی از منطقه کلیدی خاورمیانه، محرک اصلی این تحول در رویکرد واشنگتن به نظر میرسد. این واقعیت که چگونه یک فرد از فهرست تروریستهای جهانی به میهمان رسمی کاخ سفید تبدیل میشود، نشاندهنده ماهیت فصلی و ابزاری تعریف «تروریزم» در محاسبات سیاست بینالملل امروزی است و پرسشهایی اساسی درباره اعتبار نظم لیبرال بینالمللی مطرح میسازد.




