در حالی که نزدیک به دو هفته از اظهارات جنجالی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده، درباره پایگاه هوایی بگرام می‌گذرد، موج بحث‌ها و موضع‌گیری‌ها در داخل و خارج از افغانستان همچنان خروشان است.
این پایگاه، که نمادی از حضور نظامی امریکا در منطقه به شمار می‌رود، اکنون به کانون تنش‌های ژئوپلیتیک تبدیل شده و سایه شایعات مبنی بر تهدیدات نظامی را بر آسمان کابل گسترانده است.
با این حال، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، روز گذشته با صراحت اعلام کرد که طالبان در برابر فشارهای واشنگتن برای تحویل بگرام مقاومت خواهد کرد و حاکمیت ملی افغانستان را پاس خواهد داشت. او خروج غیرمسئولانه امریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱ را یادآور شد و تأکید کرد که ایالات متحده اکنون به دنبال بازسازی حضور نظامی خود است. زاخارووا بگرام را «دارایی ارزشمند» نامید که امریکا برای تسلط بر آن تلاش می‌کند، و این موضع روسیه را در حمایت از طالبان برجسته می‌سازد.
در سوی دیگر، محمد نعیم وردک، معاون وزارت خارجه طالبان، شایعات واگذاری پایگاه بگرام به امریکا را قاطعانه رد کرد و آن را «تبلیغات بیمارگونه چهره‌های ناکام دولت پیشین» توصیف نمود. این واکنش تند، نشان‌دهنده عزم طالبان برای حفظ استقلال و جلوگیری از هرگونه نفوذ خارجی است. طالبان با تأکید بر حاکمیت ملی، هرگونه مذاکره پنهان را انکار کرده و بر موضع خویش پای می‌فشارد.
این مناقشات در پی ادعاهای نجیب آزاد، سخنگوی پیشین ریاست‌جمهوری و از نزدیکان اشرف غنی، شدت گرفته است. او مدعی شده که نیروهای امریکایی به زودی به بگرام حمله خواهند کرد. چنین ادعاهایی، که ریشه در رقابت‌های سیاسی داخلی دارد، فضای رسانه‌ای را ملتهب کرده و نگرانی‌ها از بازگشت درگیری‌های نظامی را افزایش داده است.
پایگاه بگرام، که ترامپ آن را به دلیل نزدیکی به تأسیسات هسته‌ای چین، استراتژیک می‌داند، پس از خروج شتابزده امریکا در سال ۲۰۲۱، اهمیت نمادین و عملی دوچندان یافته است.
این پایگاه، که در دهه ۱۹۵۰ توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد، اکنون محل جدال ادعاها است؛ از تأکید امریکا بر ساخت آن تا رد این روایت توسط مقامات روسی، که تاریخچه واقعی را یادآوری می‌کنند.
با این حال، قرائن نشان می‌دهد که بازپس‌گیری بگرام توسط امریکا در شرایط کنونی بعید به نظر می‌رسد. طالبان پیشتر موضع صریحی علیه واگذاری این پایگاه اتخاذ کرده و حساسیت کابل نسبت به آن آشکار است. حمله نظامی نیازمند حضور درازمدت و هزینه‌بر امریکا در افغانستان خواهد بود، که با واکنش شدید طالبان و متحدانش همراه می‌شود.
از سوی هم، در محافل قدرت واشنگتن، اراده جدی برای ریسک چنین اقدامی مشاهده نمی‌شود، زیرا هزینه‌های سیاسی و نظامی آن سنگین است. روسیه، چین و دیگر بازیگران منطقه‌ای نیز با حمایت از کابل، توازن قدرت را به نفع افغانستان تغییر داده‌اند. این وضعیت، یادآور پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک در افغانستان است، جایی که منافع جهانی با حاکمیت محلی برخورد می‌کند.
با این حال، هنوز دقیقا معلوم نیست که آیا این مناقشات به صلحی پایدار ختم خواهد شد، یا جرقه‌ای برای درگیری‌های تازه خواهد بود؟ زمان پاسخ خواهد داد.
