همزمان با ایام نوروز و عید رمضان، هنگامی که مردم سه کشور تاجیکستان، افغانستان و ایران به جشن و سرور می‌پردازند، فرصتی مناسب فراهم می‌شود تا به بازخوانی و تأمل در مورد مشترکات عمیق و تاریخی این ملت‌ها پرداخته شود. این پیوندهای دیرینه‌ای که از گذشته‌های دور تا به امروز همچنان برقرار است، از ابعاد مختلف تاریخی، فرهنگی، دینی و اجتماعی یک همزیستی بی‌نظیر را می‌سازد که هر یک از این سه کشور در عین برخورداری از ویژگی‌های خاص خود، در بسیاری از زمینه‌ها پیوندهایی ناگسستنی دارند.
در گذر زمان، تاریخ مشترک این سه ملت سبب شده است که نه تنها در حوزه‌های سیاسی، بلکه در آداب و رسوم، و در بطن روابط اجتماعی آن‌ها نیز هم‌افزایی و همزیستی به چشم بخورد. جغرافیای مشترک این سه کشور به‌ویژه در مناطق کوهستانی، دشت‌ها و رودخانه‌ها، بیانگر روابط دیرینه‌ای است که بدون شک در فرهنگ مردم این سرزمین‌ها تأثیرات زیادی گذاشته است. از اینرو، ما در این ایام به مناسبت نوروز و عید رمضان، با یادآوری این مشترکات، باید از فرصت‌ها برای تقویت این پیوندها استفاده کنیم.
زبان فارسی، به عنوان زبان مشترک در این سه کشور، نه تنها ابزار ارتباطی، بلکه پیوندی عمیق فرهنگی است که قرن‌ها است بر این سرزمین‌ها سایه افکنده است. چه در شعر و ادب، چه در علم و فلسفه، زبان فارسی همچنان به‌عنوان یک جریان جاری در دل این ملت‌ها ادامه دارد. شاعران بزرگ ایران، افغانستان و تاجیکستان در دنیای فرهنگ فارسی‌زبانان به یک اندازه ارج و احترام دارند. مولانا، حافظ، فردوسی، سعدی، خیام، سنایی غزنوی، رودکی و بسیاری دیگر از بزرگان ادب فارسی در تمامی این سه سرزمین احترام ویژه‌ای دارند.
دین اسلام به‌عنوان یک عامل وحدت، همچنان پیوندی قوی میان این سه کشور برقرار کرده است. عید رمضان و عید قربان، که در این ایام مردم در حال جشن و عبادت هستند، فرصتی برای نشان دادن اتحاد این ملت‌ها از طریق ایمان و عبادات است. این مناسبت‌ها نه تنها به‌عنوان ایام شادمانی و جشن در نظر گرفته می‌شوند، بلکه فرصتی برای بازخوانی مفاهیم انسانی و ارزش‌های دینی مشترک مانند رحمت، بخشش و انسانیت هستند!
با نگاه به گذشتگان، بسیاری از ضرب‌المثل‌ها، داستان‌ها و حکایات مشترک میان مردم ایران، افغانستان و تاجیکستان به‌وضوح نشان‌دهنده ارتباطات فرهنگی نزدیک است. این گفتارها و آموزه‌های شفاهی نه تنها آیینهای از فرهنگ غنی این ملت‌ها هستند، بلکه نمایانگر تأثیرات مشترک فرهنگی در طول قرون و اعصار است.
شاعران و دانشمندان این سه کشور از دیرباز با همدیگر هم‌افزایی داشته‌اند. آثار علمی و ادبی آن‌ها همچنان در حوزه‌های مختلف معرفت انسانی ماندگار است. از سهروردی و فارابی تا هلالی جغتایی و بوعلی سینا، همگی در تلاش بودند تا میراث خود را در یک دایره وسیع‌تر از منطقه‌ای به اشتراک بگذارند. این اندیشمندان همچنان به‌عنوان نمادهای مشترک فرهنگی، روح یک ملت بزرگ را می‌سازند.
موسیقی یکی از ابعاد برجسته فرهنگ این سه ملت است که در دل تاریخ و فرهنگ مردم ایران، افغانستان و تاجیکستان پیوندهای عمیقی را شکل داده است. نغمه‌های موسیقی ایرانی، افغانستانی و تاجیکستانی با وجود تفاوت‌های ظاهری، همگی از ریشه‌های مشترکی برخوردارند. این موسیقی‌ها نه تنها در سازها و لحن‌های مشابه، بلکه در ریتم‌ها و اشعار نیز به‌وضوح مشابهت دارند. آوازهای ایرانی، افغانستانی و تاجیکستانی در جشن‌ها، مراسم‌های مذهبی و در مراسم عید نوروز، به‌طور ویژه‌ای نشانگر هم‌دلی فرهنگی میان این ملت‌ها هستند. علاوه بر این، موسیقی سنتی این کشورها با پیوندهای تاریخی خود به شاعران و مفاخر فرهنگی مانند حافظ، مولانا، سعدی، سنایی غزنوی و رودکی بخش بزرگی از هویت فرهنگی مشترک را شکل می‌دهد.
در کنار شاعران و هنرمندان، شخصیت‌های علمی و فلسفی نیز پیوندهای عمیق و تأثیرگذاری میان این سه ملت ایجاد کرده‌اند. از حکیمانی چون ابن سینا، فارابی، سهروردی و غزالی تا اندیشمندانی چون جلال‌الدین مولانا و هلالی جغتایی، همگی در گسترش علوم مختلف و تفکر فلسفی تأثیرات شگرفی داشته‌اند. آثار علمی این شخصیت‌ها نه تنها در سرزمین‌های خود، بلکه در سراسر جهان اسلام و فراتر از آن، در فرهنگ‌های مختلف تأثیر گذاشته و همچنان به عنوان منابع معتبر علمی و فلسفی مورد توجه قرار می‌گیرند. این اندیشمندان با تأسیس اصول علمی و فلسفی، مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و میراث علمی مشترک را به جهانیان منتقل کرده‌اند.
نوروز، جشن مشترک ملت‌های ایران، تاجیکستان و افغانستان، نماد تجدید حیات و شکوفایی است. این جشن که در سرزمین‌های مختلف با آداب و رسوم متفاوت برگزار می‌شود، نشانگر اعتقاد به نیکویی، نوآوری و آغاز دوباره است. نوروز نه تنها یک تعطیلات است، بلکه یک پیوند فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی میان ملت‌های این سه کشور ایجاد می‌کند که می‌تواند به عنوان الگوی همزیستی و همکاری در آینده نیز عمل کند.
در روزهایی که جهان با چالش‌های متعدد روبرو است، اتحاد میان کشورهای هم‌زبان و هم‌فرهنگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌ویژه در دوران حاضر که جهانی شدن و تحولات سریع، مرزهای جغرافیایی و سیاسی را کمتر از پیش می‌سازد، ما به‌عنوان ملت های هم‌زبان، هم‌فرهنگ و هم‌دین، باید از فرصت‌های موجود برای تقویت این پیوندها بهره بگیریم. روابط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی می‌توانند بستری مناسب برای توسعه و رشد این اتحاد در قرن جدید فراهم آورند!
در پایان، همزمان با روزهای نوروز و عید رمضان، باید یادآور شویم که پیوندهای میان مردم ایران، افغانستان و تاجیکستان، نه تنها یک یادگار تاریخی، بلکه یک فرصت استراتژیک برای آینده‌ای مشترک است. به‌عنوان رسانه‌ای که همواره در پی احیای این پیوندهای فرهنگی است، ما همواره در کنار شما خواهیم بود تا این مسیر روشن و اتحاد بخش را ادامه دهیم!
پاینده باد پیوندهای فرهنگی، دینی و انسانی این سه ملت!
