طالبان که همواره بر اسلامی و فراگیر بودن نظام خود تأکید دارند، با چالشهای جدی در زمینه حقوق اقوام، اقلیتها و گروههای مختلف اجتماعی مواجه می باشند. ادعای طالبان مبنی بر اینکه نظام کنونی متعلق به همه مردم افغانستان است، در عمل با واقعیتهای موجود در کشور تناقض دارد. طالبان از زمان به قدرت رسیدن، ساختار حکومتی خود را بهگونهای تنظیم کردهاند که عملاً قدرت در دستان گروهی محدود و عمدتاً از قومیت و جناح خاصی متمرکز شده است. این گروه بهرغم ادعای فراگیر بودن، به سایر گروههای سیاسی، اقوام و حتی زنان اجازه مشارکت مؤثر در حکومت را نداده است. این رویه باعث شده که بسیاری از اقوام و اقلیتها احساس کنند که در نظام کنونی جایی ندارند و حقوقشان نادیده گرفته شده اند.
افغانستان کشوری با تنوع قومی، زبانی و فرهنگی است. اقوام مختلفی مانند پشتونها، تاجیکها، هزارهها، ازبکها، ترکمنها و دیگران در کشور زندگی میکنند. با این حال، طالبان عملاً سیاستهایی را در پیش گرفتهاند که منافع و دیدگاههای قوم پشتون را بر دیگر اقوام ترجیح میدهد. این امر باعث شده است که دیگر اقوام احساس تبعیض و محرومیت کنند.
یکی از بارزترین نمونههای نادیده گرفتن حقوق بخش بزرگی از جامعه افغانستان، سیاستهای سختگیرانه طالبان در قبال زنان و دختران است. طالبان با اعمال محدودیتهای گسترده بر آموزش دختران، اشتغال زنان و حضور آنان در عرصه عمومی، عملاً نیمی از جمعیت کشور را از مشارکت در جامعه محروم کردهاند. این اقدامات نهتنها با ادعای فراگیر بودن نظام طالبان در تضاد است، بلکه باعث محکومیت گسترده بینالمللی آنان نیز شده است.
طالبان بهرغم ادعای ایجاد نظامی فراگیر، فضای سیاسی افغانستان را به شدت محدود کردهاند. مخالفان سیاسی، فعالان مدنی و حتی رسانهها تحت فشار قرار گرفتهاند و اجازه بیان دیدگاههای متفاوت را ندارند. این رویه باعث شده است که بسیاری از گروهها و افراد احساس کنند که در نظام کنونی جایی برای بیان عقاید و مشارکت سیاسی ندارند.
ادعای طالبان مبنی بر اینکه نظام کنونی متعلق به همه مردم افغانستان است، با واقعیتهای موجود در کشور همخوانی ندارد. بسیاری از مردم افغانستان، بهویژه اقلیتها و گروههای مخالف، به این نظام اعتماد ندارند و آن را نماینده منافع خود نمیدانند. افزایش مهاجرتها، اعتراضات زنان، مخلفت های داخلی و اعتراضات جهانی نشاندهنده این است که طالبان نتوانستهاند رضایت عمومی را جلب کنند.
بنا براین حکومت طالبان با ادعای ایجاد نظامی فراگیر و اسلامی، در عمل حقوق اقوام، اقلیتها و گروههای مختلف اجتماعی را نادیده گرفته است. این حکومت با تمرکز قدرت در دستان گروهی خاص، اعمال محدودیتهای شدید بر زنان و دختران، سرکوب مخالفان و نادیده گرفتن تنوع قومی و فرهنگی، نتوانسته است ادعای خود مبنی بر ایجاد نظامی فراگیر را محقق کند. لذا تا زمانی که طالبان به حقوق همه اقوام و گروههای اجتماعی احترام نگذارند و فضای سیاسی باز و فراگیر ایجاد نکنند، ادعای آنها مبنی بر نمایندگی از همه مردم افغانستان بیپایه و اساس خواهد بود.
