آلودگی هوا در کابل یکی از معضلات جدی زیستمحیطی بوده که سالهاست زندگی شهروندان را به چالش کشیده است. با توجه به اظهارات زینالعابدین عابد، معین اداره حفاظت محیط زیست طالبان، کاهش آلودگی هوا در ده ماه گذشته محقق شده است؛ اما این ادعا در حالی مطرح میشود که بسیاری از کارشناسان معتقدند عوامل ساختاری و زیربنایی آلودگی همچنان پابرجا هستند و نیاز به اقدامات گستردهتری برای حل این بحران وجود دارد.
یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در کابل استفاده از سوختهای بیکیفیت و نامناسب است. شهروندان به دلیل مشکلات اقتصادی مجبورند از زغالسنگ، ضایعات و سایر مواد آلاینده برای گرم کردن خانههای خود استفاده کنند. علاوه بر این، افزایش تعداد موترهای فرسوده و بدون استانداردهای محیط زیستی یکی دیگر از عوامل مهم در تشدید این بحران است. بسیاری از وسایل نقلیه موجود در کابل قدیمی بوده و سیستمهای کنترل آلاینده را ندارند، که باعث انتشار گازهای سمی در سطح شهر میشود.
همچنین، نبود زیرساختهای مناسب برای مدیریت پسماند و دفع زباله، عامل دیگری در افزایش آلودگی است. سوزاندن زبالهها در فضای باز، انتشار آلایندههای شیمیایی خطرناک را به همراه دارد که مستقیماً بر سلامت شهروندان تأثیر میگذارد. از سوی دیگر، کاهش پوشش گیاهی و جنگلزدایی در مناطق اطراف کابل نیز تأثیر بسزایی در افزایش آلایندههای جوی دارد، زیرا درختان و گیاهان نقش مهمی در تصفیه هوا و کاهش گازهای مضر دارند.
برای مقابله با این بحران، باید مجموعهای از راهکارهای کوتاهمدت و بلندمدت اجرا شود. یکی از اقدامات ضروری، بهبود کیفیت سوختهای مورد استفاده در منازل و وسایل نقلیه است. توزیع سوختهای پاک و جایگزینی منابع انرژی ناپایدار با انرژیهای تجدیدپذیر میتواند تأثیر قابل توجهی بر کاهش آلایندهها داشته باشد. در کنار این، ایجاد مکانیزمهای تشویقی برای تعویض وسایل نقلیه فرسوده و ترویج استفاده از وسایل حملونقل عمومی از دیگر راهکارهای مؤثر است.
از سوی دیگر، نظارت و کنترل دقیق بر عملکرد کارخانهها و صنایعی که از سوختهای آلاینده استفاده میکنند، ضروری است. اجرای قوانین سختگیرانه محیط زیستی و الزام صنایع به استفاده از فناوریهای سبز میتواند به کاهش انتشار گازهای مضر کمک کند. همچنین، برنامههای آموزشی و آگاهیبخشی به شهروندان در زمینه اثرات آلودگی هوا و راهکارهای کاهش آن، میتواند نقش مهمی در تغییر رفتار جامعه داشته باشد. اگر مردم بدانند که استفاده از سوختهای نامناسب و سوزاندن زباله چه پیامدهای خطرناکی دارد، احتمال همکاری آنان در کاهش این بحران بیشتر خواهد شد.
با این حال، اجرای این راهکارها نیازمند اراده سیاسی و همکاری گسترده نهادهای دولتی و غیردولتی است. اگرچه طالبان اعلام کردهاند که برنامهای ششماهه برای کاهش آلودگی تدوین کردهاند، اما این اقدامات باید با رویکردی علمی، مستمر و بر اساس تجارب جهانی صورت گیرد. در این صورت میتوان امیدوار بود که شهر کابل از وضعیت بحرانی آلودگی هوا خارج شود و شهروندان از هوای سالم و پاک برخوردار شوند.
