افغانستان سالهاست که با انواع بحرانها دستوپنجه نرم میکند. از بحران ناامنی گرفته تا تشدید فقر و بیکاری و از بحران سیاسی تا کشمکشهای قومی و لسانی همه و همه امکان فرصتهای رشد و توسعه بیشتر را از جامعهی ما گرفته است.
با این همه، گزارشها نشان میدهند که با روی کار آمدن دوباره طالبان در قدرت در افغانستان اما دامنه برخی از این بحرانها گستردهتر شده و نارضایتیها از گستردگی سطح فقر و بیکاری نیز افزایش یافته است.
در مصاحبه اختصاصی با سید حسین عالمی بلخی، وزیر پیشین مهاجرین و عودتکنندگان و رییس دارالانشای شورای علمای شیعه افغانستان وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور و هم جایگاه شیعیان در حکومت فعلی را به بحث گرفتیم.
خبرگزاریمعمار: به صورت کلی وضعیت کنونی کشور را چگونه بررسی میکنید، آیا بحران وجود دارد؟
عالمی بلخی: محوریترین نقطه که باید روی آن دقت شودعدم به رسمیت شناختن حکومت فعلی از سوی کشورهای جهان است که این یک بحران جدی است. از سوی دیگر، تحریم اقتصادی و تحریم سفرهای مقامات حکومتی نیز نقطه دیگر بحران کنونی در کشور است. وضعیت اقتصادی مردم بسیار بحرانی است، آنها توانایی پیدا کردن نان شب و روزشان را ندارند، زمستان هم در راه است و با آغاز فصل سرما مشکلات مردم بیشتر هم میشود.
از جهات دیگر هم وضعیت خوب است:
- از نظر امنیتی طی این مدت زیاد مشکلات وجود نداشته است، گرچه شکننده بوده، ولی امنیت عامه در دوران حکومت امارت اسلامی خوب بوده است.
- حکومت با امکانات کمی که در دست دارد بیشتر روی زیرساختها تمرکز کرده است، بازسازی شاهراه کابل-قندهار، شاهراه کابل- مزارشریف بازسازی تونلهای سالنگ، بهسازی و سرکهای داخل شهرها، تشویق سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی و…
- از نکات مثبت تاکید حکومت بر استقلال وعدم حرف شنوی از کشورهای دیگر و اجازه ندادن مداخله در امور کشور است. حکومت همواره تاکید کرده است که بر اساس اراده خود عمل میکند که مثبت است، ولی در دنیای امروز، چنین حرکتی چقدر میتواند پیش برود و موفقیت داشته باشد. جای سوال هم دارد.
- یکی دیگر از نکات مثبت، توجه حکومت بر معادن کشور است که تا کنون بیش از ۸ میلیارد دالر روی معادن قرارداد شده است. زمانی که این تلاشها به ثمر برسد تاثیرات مثبت در جامعه خواهد داشت.
- به تازهگی گزارشهایی نشر شده که نشان میدهد در حال حاضر نفت قشقری صادر میشود، روزانه ۶۵۰ هزار دالر نفت به فروش میرسد، کار استخراج نفت و فروش آن یک امید واری است که وضعیت اقتصادی بهبود یابد. به هر صورت، بحرانها هم جدی است ولی فرصتهای خوبی هم وجود دارد.
خبرگزاری معمار: آیا آزادسازی ذخایر ارزی افغانستان از سوی بانک جهانی میتواند وضعیت اقتصادی را بهبود ببخشد؟
عالمی بلخی: طبعا آزادسازی ذخایر ارزی خیلی مهم است و تاثیر دارد بر وضعیت و مشکلات جدی که فعلا دامنگیر مردم است، ولی در درازمدت نیاز است معادن به بهرهبرداری برسد و کارهای دیگری صورت بگیرد. ممکن است وضعیت بهتر شود. امریکا اگر پولهای افغانستان را آزاد نکند کسی کاری نمیتواند، امریکا پولهای ایران را مسدود کرده بود و با گذشت بیش از ۴ دهه هنوز هم بخشی از داراییهای ایران مسدود است. ایران که در منطقه قدرت اول است نتوانست از راه زور پولهایش را آزاد کند. افغانستان با وضعیت اینچنینی راهی ندارد، مگر اینکه تعاملات جهانی به جایی برسد که پولهای افغانستان آزاد شود.
خبرگزاری معمار: به نظر شما مشکلات اجتماعی که فعلاً دامنگیر مردم است چه راه حلی دارد؟
عالمی بلخی: در این شرایط سخت مردم افغانستان باید حساسیتهای قومی، مذهبی، زبانی و سمتی را کنار بگذارند. حل مشکلات بیش از هر زمانی به تفاهم، وحدت، همدلی و یکپارچگی نیاز دارد و باید دست به دست هم داده برای برونرفت از این وضعیت تلاش کنند.
خبرگزاری معمار: در مورد خواستههای شورای علمای شیعه افغانستان برای ما بگویید، آیا خواستههای که از سوی این شورا مطرح شده بود تامین شده است؟
عالمی بلخی: یک بخش از این خواستهها تامین شده و یک بخش دیگر تامین نشده است و بخش که تامین شده است هم یک مشکل اساسی دارد که اعلامشده نیست و به صورت مکتوب، سندی در موردش وجود ندارد، از طریق تعامل غیررسمی عملا برخی موارد صورت میگیرد. به طور مثال: - آزادیها در شعائر و مناسک مذهبی وجود دارد. همانند مراسم عاشورا و…
- آزادی در انجام عبادات مطابق احکام فقه جعفری وجود دارد.
- تعلیم و تربیه در مدارس دینی تشیع توسط علمای شیعه و…
- دعاوی مردم تشیع را محاکم به علمای شیعه راجع میسازد که مطابق فقه جعفری حل و فصل شود، ولی رسمی نیست و به حیث یک محکمه عرفی تلقی میشود.
- در مورد تدریس فقه جعفری در مکاتب فعلاً در مناطق شیعهنشین مثل گذشته فقه جعفری تدریس میشود، در ولایت دایکندی که موسسات نیمه عالی وجود دارد وزارت معارف مکتوب فرستاده که فقه جعفری تدریس شود. ولی این موارد در اسناد رسمی وجود ندارد. به شکل رویه است نه قانون، امکان دارد این رویه یک روزی تغییر کند. ولی بخش دیگری از خواستههای شورای علما را پاسخ ندادند، به طور مثال:
- در مورد به رسمیت شناختن مذهب جعفری هیچ پاسخی ندادند نه مثبت نه منفی.
- مشارکت مردم شیعه در تصمیم گیری وجود ندارد.
- در مورد حق مشارکت سیاسی نیز پاسخ واضح وجود ندارد. با چند معین حق مشارکت سیاسی تامین نمیشود، باید در کابینه حکومت، اهل تشیع به حیث وزیر حضور داشته باشند. شیعیان در افغانستان ۸ میلیون نفوس دارد که اکثریتشان بیطرف بوده و در حکومت قبلی نیز نبوده است و همچنان هزاران فرد باسواد نیز وجود دارد که باید از آنها استفاده شود.
به صورت کلی پاسخ تمامی موارد خواستههای شورای علمای شیعه افغانستان یکسان نیست، بعضی از موارد جواب داده شده و برخی موارد بیپاسخ مانده است.
خبرگزاری معمار: تعدد آدرسها در جامعه تشیع در کشور چه نقشی در مورد سرنوشت مردم دارد؟
عالمی بلخی: تعدد آدرسها فوق العاده مضر است و سبب ناتوانی و هم سبب سردرگمی مراجع حکومتی میشود. حکومت اگر بخواهد با اهل تشیع وارد یک کار مشترک شود با چه کسی و یا کدام آدرس باید صحبت شود! شورای علما تلاش کرد که یک آدرس واحد ایجاد شود، ولی متاسفانه برخی از افراد به خاطر منافع شخصی مانع این کار شدند. در این عرصه شورای علما موفق نبوده ولی ناامید نیستیم و تلاش جریان دارد.
خبرگزاری معمار: به نظر شما عوامل و ریشههای ترور دو عالم دینی شیعه که اخیرا در هرات اتفاق افتاد، چیست؟
عالمی بلخی: این رویداد یک عمل نادرست بود، شورای علما آن را محکوم کرد و ما از حکومت هم خواستیم که همکاری کند تا ریشههای این قضیه پیدا شودکه عوامل این رویداد چه کسانی بودند و با چه انگیزه این اعمال تروریستی صورت گرفته است، امیدواریم که مسئولان امنیتی امارت اسلامی در شناسایی عوامل این قضیه همکاری کنند.
خبرگزاری معمار: سپاسگزاریم از شما که وقت گذاشتید
عالمی بلخی: سلامت باشید
