افغانستان در دو دهه‌ی اخیر، به‌رغم تمام بحران‌های سیاسی و اجتماعی، بستری برای رشد رسانه‌های آزاد و مستقل فراهم کرده بود. رسانه‌های کشور که روزگاری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای شفافیت، نظارت بر قدرت، و ترویج حقوق بشر شناخته می‌شدند، امروز به‌سرعت در حال فروپاشی هستند.
براساس گزارش اخیر هیأت معاونت سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، طی سه سال گذشته ۳۳۶ مورد نقض حقوق خبرنگاران را ثبت کرده‌اند. این موارد شامل بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، تهدید، و ارعاب است. از این تعداد، ۲۵۶ خبرنگار بدون محاکمه یا حکم قانونی بازداشت شده‌اند و ۱۳۰ نفر دیگر مورد شکنجه و بدرفتاری قرار گرفته‌اند.
این آمار به‌وضوح نشان می‌دهد که طالبان با اتخاذ سیاستی سرکوبگرانه، تلاش دارند هرگونه صدای مستقل یا منتقد را خاموش کنند.
تعطیلی گسترده رسانه‌ها نیز یکی دیگر از پیامدهای مستقیم این سرکوب است. پیش از سقوط دولت، افغانستان میزبان ۵۴۳ رسانه‌ی فعال با بیش از ۱۰,۷۹۰ کارمند بود. اما تنها چند ماه پس از بازگشت طالبان به قدرت، ۴۳ درصد این رسانه‌ها فعالیت خود را متوقف کردند و تعداد کارکنان رسانه‌ای به ۴,۳۶۰ نفر کاهش یافت.
محدودیت دسترسی به اطلاعات نیز به یکی از چالش‌های اساسی رسانه‌ها در افغانستان تبدیل شده است. طالبان با اعمال سانسور شدید، انتشار اخبار و گزارش‌هایی را که به موضوعات حساس مانند امنیت، اعتراضات مردمی، آموزش، و حقوق بشر مربوط می‌شود، محدود کرده‌اند. این سیاست، علاوه بر کاهش دقت و اعتبار گزارش‌های منتشرشده، فضایی مساعد برای گسترش شایعات و اطلاعات نادرست ایجاد کرده است.
در این شرایط، رسانه‌ها به‌جای آنکه به‌عنوان ابزار اطلاع‌رسانی شفاف عمل کنند، به‌ناچار در چارچوب‌های تنگ نظارتی طالبان فعالیت می‌کنند که این امر به کاهش اعتماد عمومی به اخبار و اطلاعات منجر شده است.افزون بر این، کاهش حمایت‌های بین‌المللی از رسانه‌های افغانستان نیز بحران موجود را تشدید کرده است.
در دوران جمهوریت، بسیاری از رسانه‌ها با تکیه بر کمک‌های فنی و مالی جامعه‌ی بین‌المللی فعالیت می‌کردند. اما پس از تسلط طالبان و تغییر شرایط سیاسی، این حمایت‌ها به‌شدت کاهش یافت و بسیاری از رسانه‌ها با کمبود منابع مالی و تجهیزات مواجه شدند. قطع این کمک‌ها به معنای از بین رفتن استقلال مالی و عملیاتی رسانه‌ها و وابستگی بیشتر آن‌ها به منابع داخلی است که تحت کنترل طالبان قرار دارد.
پیامدهای این وضعیت نه‌تنها برای افغانستان، بلکه برای منطقه و جامعه‌ی بین‌المللی نیز نگران‌کننده است. رسانه‌های آزاد نقشی حیاتی در ارتقای شفافیت، پاسخگویی حکومت‌ها و دفاع از حقوق بشر ایفا می‌کنند. سرکوب سیستماتیک رسانه‌ها و حذف خبرنگاران مستقل، کشور را به سوی تاریکی اطلاعاتی سوق می‌دهد؛ وضعیتی که در آن، قدرت بدون نظارت باقی می‌ماند و صدای مردم به‌طور کامل خفه می‌شود.
اعمال فشار سیاسی و دیپلماتیک بر طالبان، ارائه‌ی کمک‌های مالی و فنی به رسانه‌های مستقل، و ایجاد مکانیسم‌های حمایتی برای خبرنگاران، به‌ویژه زنان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به حفظ آزادی بیان و جلوگیری از سقوط کامل رسانه‌ها در افغانستان کمک کند. در غیر این صورت، افغانستان نه‌تنها آزادی بیان، بلکه یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارت بر قدرت و دفاع از حقوق بشر را از دست خواهد داد و به سرزمینی تبدیل خواهد شد که در آن حقیقت در سکوت و خفقان گم می‌شود.
