روز جهانی حقوق بشر، فرصتی است تا نهتنها بر ارزشها و اصول حقوق بشری تأکید کنیم، بلکه عملکرد دولتها و گروههایی که این حقوق را نقض میکنند، بهویژه در برابر آسیبپذیرترین اقشار جامعه، به چالش بکشیم.
حاکمیت طالبان در افغانستان از زمان تصرف مجدد ، نمادی از واپسگرایی گسترده در زمینه حقوق بشر، بهویژه در قبال زنان و دختران، بوده است.
سیاستها و اقدامات طالبان نشاندهنده بیاعتنایی سیستماتیک به حقوق اساسی است. از ممنوعیت تحصیل دختران گرفته تا منع اشتغال زنان در ادارات دولتی و سازمانهای غیردولتی، محدودیتهای تحمیلشده بر زنان فراتر از سلب حقوق فردی است و به نوعی پاک کردن حضور آنها از عرصه عمومی محسوب میشود.
این رفتارها تنها نقض آشکار اعلامیه جهانی حقوق بشر نیست؛ بلکه یک بی احترامی مستقیم به کرامت انسانی و بنیانهای عدالت اجتماعی است.
محدود کردن حقوق زنان و دختران، نهتنها به آنان بلکه به کل جامعه آسیب وارد میکند. حذف نیمی از جمعیت از چرخه اقتصادی و اجتماعی، توانایی یک ملت را برای پیشرفت کاهش میدهد. زنان و دختران نقشهای کلیدی در تربیت نسل آینده، ارتقای سلامت اجتماعی، و شکوفایی اقتصادی ایفا میکنند.
اما در افغانستان، سیاستهای طالبان نهتنها مانع دسترسی زنان به این نقشها شده است، بلکه توسعه کل کشور را در مسیر سقوط قرار داده است.
تحقیقات نشان داده است که جوامعی که در آن حقوق زنان رعایت نمیشود، اغلب دچار فقر عمیقتر، فساد گستردهتر، و عدم ثبات سیاسی بیشتری هستند. در افغانستان، حذف زنان از آموزش به معنای از دست رفتن نسلهایی از پزشکان، معلمان، مهندسان و سایر حرفههای حیاتی است که میتوانستند در بازسازی و توسعه کشور نقش ایفا کنند. محدودیت زنان از اشتغال، اقتصاد کشور را فلج کرده و خانوادههای بیشماری را بهسوی فقر و محرومیت سوق داده است.
ادعای طالبان مبنی بر نمایندگی مشروع مردم افغانستان تنها در صورتی قابل پذیرش است که آنان متعهد به ارزشهای جهانی حقوق بشر شوند. جهانیان نمیتوانند حکومتی را مشروع بدانند که بهطور سیستماتیک نیمی از جمعیت خود را سرکوب میکند. طالبان باید درک کنند که احترام به حقوق زنان و دختران، پیششرط اساسی برای تعامل با جامعه بینالمللی و دریافت کمکهای بشردوستانه است.
سازمان ملل متحد و جامعه جهانی وظیفه اخلاقی دارند تا فراتر از بیانیههای رسمی، برای جلوگیری از نقض مداوم حقوق بشر در افغانستان اقدام کنند. ادامه نقض حقوق زنان و دختران در افغانستان، تنها شکست طالبان نیست، بلکه آزمونی برای سازمان ملل و دیگر نهادهای بینالمللی در ایفای تعهداتشان نسبت به حفاظت از حقوق بشر در جهان است.
روز جهانی حقوق بشر یادآور اهمیت دفاع از حقوق و کرامت انسانها در سراسر جهان است. در افغانستان، این روز باید به معنای اعتراض علیه سیاستهای تبعیضآمیز و سرکوبگرایانه طالبان باشد.
زنان و دختران افغانستان به حمایت بینالمللی نیاز دارند، زیرا آزادی و پیشرفت آنان نهتنها برای خودشان بلکه برای شکوفایی جامعه افغانستان حیاتی است. شکست در این مبارزه، به معنای پذیرش سقوط اصول جهانی حقوق بشر خواهد بود.
نویسنده: م. کهریزنوی
