پس از روی کارآمدن دوباره حکومت طالبان منع آموزش دختران و زنان در افغانستان یکی از موارد بحثبرانگیز در محافل داخلی و بینالمللی بوده است.
حکومت طالبان در سه سال گذشته به تدریج زمینهها را برای آموزش دختران و زنان در کشور محدود کرده است؛ اقدامی که در این مدت موجی از واکنشها، اعتراضات و انتقادات گوناگون را در پی داشته است.
در اولین گام، وزارت معارف طالبان دختران بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب منع نمود و سپس وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان حدود دو سال پیش دروازه دانشگاههای خصوصی و دولتی را به روی دختران و زنان تا «اطلاع ثانوی» مسدود کرد.
طالبان اما با وجود فشارهای بینالمللی، تاهنوز هیچ تغییری در رویه آموزشی در برابر دختران و زنان افغانستان ایجاد نکرده است.
علیرغم ممنوعیت آموزش دختران و زنان در دانشگاهها، دروازههای مراکز صحی عالی و نیمه عالی زیرمجموعه وزارت صحت عامه طالبان در دو سال گذشته به روی دختران باز بود و این مراکز فرصتی برای آنعده دختران و زنان شمرده میشد که عمدتا در بخش قابلگی، نرسنگ، داروسازی، لابراتوار، فیزیوتراپی و پروتز دندان مشغول آموزش بودند.
به تازگی اما این مراکز هم به روی دختران و زنان مسدود شده و شماری از مسئولان موسسات تحصیلی عالی و نیمه عالی به رسانهها گفتهاند که بر بنیاد دستور تازه ملا هبت الله آخوندزاده، رهبر طالبان، مجبور شدهاند دروازه انستیتوتهای صحی را نیز به روی دختران و زنان ببندند.
با این حال، منع آموزش دختران و زنان در انستیتوتهای صحی، آخرین روزنه و فرصت آموزش را هم از آنان گرفته است و بدین ترتیب، حذف کامل زنان از چرخه آموزش در افغانستان عملا اعلام شده است.
در پی این اقدام طالبان، سازمان عفو بینالملل حکومت این گروه را به «حملات سیستماتیک» علیه زنان متهم کرده و خواستار لغو تمامی محدودیتها بر زنان و دختران در افغانستان شده است.
در اعلامیه عفو بین الملل آمده است: «این کار نه تنها دروازه آخرین مسیر باقیمانده برای آموزش زنان در افغانستان را میبندد، بلکه پیامدهای ویرانگری برای سلامت زنان در کشوری خواهد داشت که یکی از بالاترین میزان مرگ و میر مادران را در جهان دارد.»
این سازمان تاکید کرده است که «طالبان باید فوراً به سیستم آزار و اذیت جنسیتی خاتمه داده و مکلفیتهای افغانستان را بر اساس قوانین بینالمللی حقوق بشر انجام دهند.»
برخی فعالان حقوق زن هم بستن انستیوتهای صحی را اقدامی دیگر «زن ستیزانه طالبان» علیه زنان در افغانستان عنوان کردهاند.
طالبان درحالی تصمیم این تصمیم را اتخاذ میکند که براساس گزارشها، افغانستان هماکنون با کمبود شدید داکتر زن، نرس و قابله روبرو است.
برخی کارشناسان صحی میگویند که منع آموزش دختران در این مراکز کمبود نیروی صحی زن را در کشور بیش از پیش تشدید میکند.
براساس گزارشها، در حال حاضر، ۱۷۵ انستیتوت طب نیمه عالی خصوصی در سراسر افغانستان فعالیت دارند که در این میان، تخمین زده میشود در هر انستیتوت حداقل ۱۰۰ دختر مشغول آموزش باشند.
در حال حاضر افغانستان یگانه کشوری در جهان است که دختران بالاتر از صنف ششم و زنان از حق رفتن به مکتب، دانشگاه و سایر مراکز آموزش عالی و نیمه عالی محروماند.
مقامات طالبان هرچند بارها گفتهاند که منع آموزش دختران «تا اطلاع ثانوی» است و همیشگی نخواهد بود، اما تجربه طولانی دو سال گذشته نشان داده که این «اطلاع ثانوی» ممکن است تا هر زمانی که حکومت این گروه بخواهد به درازا بکشد.
این درحالی است که افغانستان فعلی از آرامش و امنیت نسبی برخوردار بوده و این فرصتی را برای توسعه و فراگیری دانش و آموزش برای مرد و زن در کشور بیش از پیش فراهم کرده است.
