اظهارات ضد افغانستانی جنرال عاصم؛ دغدغه امنیتی یا عصبانیت ناشی از شکست استراتژیک؟

به تازگی جنرال عاصم منیر، رییس ستاد ارتش پاکستان اظهارات تندی علیه افغانستان مطرح کرده و همانند سایر مقامات بلندپایه این کشور، کابل را به دست داشتن در ناامن‌سازی کشورش متهم کرده است. او طی نشستی در اسلام آباد گفته است که امنیت یک شهروند پاکستانی از کل افغانستان مهم‌تر است. این اظهارات جنرال عاصم درحالی مطرح می‌شود که از مدت‌ها بدین سو در محافل جهانی از پاکستان همواره به عنوان مهد و کانون پرورش تروریزم و مرکز صدور افراطیت در منطقه شناخته می‌شود.
هرچند دلایل پیدا و پنهانی زیادی می‌تواند در عقب این گونه اظهارات ضد افغانستانی مقامات در اسلام‌آباد وجود داشته باشد، اما آنچه مقامات پاکستانی بارها به آن واکنش نشان داده‌اند گسترش دامنه ناامنی، جنگ و بحران در آن کشور پس از روی‌کارآمدن دوباره طالبان در افغانستان است. این وضعیت که با افزایش دامنه انفجارها و حملات انتحاری در پاکستان همراه بوده طی بیش از دو سال گذشته از مردم پاکستان و نظامیان آن صدها قربانی گرفته است. با این حال، اسلام آباد بارها حکومت طالبان را به حمایت از جنگجویان ضد پاکستانی متهم کرده و مدعی شده‌اند نیروهای ضد آن کشور در خاک افغانستان پناهگاه‌های امن دارند؛ اتهاماتی که بارها مقامات طالبان آن را رد کرده و گفته‌اند تحریک طالبان پاکستانی (TTP) در افغانستان جایی ندارند.
از سوی هم، یک دلیل عمده دیگر هم در عقب این گونه اظهارت مقامات پاکستانی و بویژه جنرال عاصم که نقش کلیدی در تعیین سیاست‌های داخلی و خارجی آن کشور دارد، دخیل است و آن جایگاه فعلی اسلام آباد در قضایای مرتبط به افغانستان است؛ وضعیتی که آسیب‌پذیری پاکستان از نظر امنیتی در برابر موج حملات و انفجارها را از یک‌سو و شکست برنامه‌های استراتژیک این کشور در قبال افغانستان را از سوی دیگر به نمایش می‌گذارد.
این وضعیت درحالی جریان دارد که پاکستان چندین دهه است استراتژی خود را در قبال افغانستان به ایجاد بحران، گسترش دامنه جنگ و در نهایت سقوط نظام‌ها در کابل متمرکز کرده است. این کشور طی چهار دهه اخیر هزینه‌های گوناگونی را در این راستا صرف کرده و به صورت برنامه‌ریزی‌شده و هدفمند در پی براندازی و بحران در افغانستان بوده است.
با توجه به نقش بحران آفرینانه پاکستان در بیش از نیم قرن گذشته در قبال افغانستان و حالت انفعالی آن کشور در شرایط موجود، گمان می‌رود اکنون استراتژیست‌های پاکستانی بیش از هر زمانی در تنگنا قرار گرفته است. گذشته از این حالت، شکل‌گیری این وضعیت مدت‌هاست مایه نگرانی، هراس و عصبانیت مقامات پاکستانی شده و باعث تیره‌گی روابط کابل-اسلام آباد نیز شده است.این درحالی است که اسلام آباد همواره از بحران افغانستان نهایت استفاده سیاسی، نظامی و اقتصادی را کمایی کرده و نقش مخربی در این میان بازی کرده است.
در چنین وضعیتی دولت پاکستان از یک‌سو با بحران و کشمکش‌های داخلی روبرو است و از سوی دیگر رونمایی از یک وضعیت جدید دیگر در افغانستان نیز به دردسر اسلام آباد در معادلات منطقه‌ای افزوده است. با توجه به سیاست براندازانه پاکستان در باره افغانستان اکنون اما که طالبان به عنوان متحد استراتژیک دیروز اسلام آباد، در هرم قدرت در افغانستان قرار گرفته‌اند به نظر می‌رسد امیال و اهداف طرف پاکستانی غیرقابل دسترس بوده و مقامات حکومت سرپرست طالبان خلاف انتظارات مقامات آن کشور عمل می‌کنند. شاید بروز این وضعیت غیرقابل منتظره و از سوی هم شکنندگی وضعیت امنیتی و افزایش تهدیدات مخالفان مسلح در داخل آن کشور، بیش‌تر مقامات اسلام آباد را به اتخاذ مواضع و اظهارات ضد افغانستانی وادار کرده باشد.