اخیرا پایتخت روسیه شاهد برگزاری ششمن نشست «فارمت مسکو» در باره افغانستان بود که در آن نمایندگان روسیه، چین، ایران، هند، قزاقستان، قرغیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ازبیکستان و برخی مقامات بلندپایه طالبان اشتراک کرده بودند.
در این نشست که جمعه گذشته (۱۳ میزان) برگزار شد، اشتراککنندگان با اعلام حمایت از افغانستان مستقل و صلحآمیز در بیانیهای مشترک تصریح کردند که برای همکاری با کابل در زمینه مبارزه با تروریزم و قاچاق مواد مخدر اعلام آمادگی دارند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، پیش از شروع نشست فارمت مسکو اعلام کرده بود که از جمله اولویتهای این نشست، تقویت روند آشتی ملی، گسترش تعامل کشورهای منطقه با کابل در زمینههای سیاسی، اقتصادی، مبارزه با تروریزم و مواد مخدر در افغانستان است.
در نشستهای پیشین فارمت مسکو نمایندگان کشورهای منطقه و برخی سیاسیون افغانستان عمدتا بر موضوع تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان متمرکز بودند؛ خواستی که تاکنون طالبان آن را نپذیرفته و برخی مقامات این گروه مدعی است حکومت فعلی در کشور نمایندگی از همه شهروندان میکند.
مقامات طالبان همچنان توصیههای منطقهای برای ایجاد حکومت فراگیر در کشور را نوعی مداخله در امور افغانستان دانسته و گویی انتظار دارند جهانیان و منطقه حداقل در همین مورد آنان را به حال خود رها کنند.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان در پنجمین نشست فارمت مسکو گفته بود: «ما از همه کشورها، به ویژه کشورهای همسایه خویش توقع داریم، طوری که ما برای نحوهی حکومتداری دیگران نسخه پیشنهاد نمیکنیم، آنها نیز به جای پیشنهاد نسخه برای نحوهی حکومتداری برای افغانستان، با امارت اسلامی افغانستان (حکومت طالبان) در همه عرصهها کار رسمی را آغاز کنند.»
این گونه اظهارات طالبان تا حد زیادی بیانگر این امر میتواند باشد که کابل با موضوع تشکیل حکومت فراگیر با جامعه جهانی و بویژه کشورهای منطقه سازش نخواهد کرد؛ چه اینکه تصور میشود مقامات این گروه در بیش از سه سال گذشته بحث تقسیم قدرت با سایر نیروهای اثرگذار داخلی را موضوعی حیثیتی برایشان تلقی میکنند. از این نظر، طالبان کرسی حکومت را در افغانستان فعلی حق انحصاری خودشان میدانند و هرگونه اظهارنظر و توصیههای دیگران را هم در این مورد برنمی تابند.
ظاهرا همین سماجت طالبان بر عدم پذیرش توصیههای منطقهای و جهانی در خصوص طرح تشکیل حکومت فراگیر باعث شده که جامعه بینالمللی هم فعلا از خواستشان مبنی بر ایجاد تغییر در ساختار حکومت افغانستان زیر اداره این گروه دست بکشند و طی ماههای پسین بحثها را بیشتر روی مسایل اقتصادی، حقوق بشری و مبارزه با تروریزم در افغانستان متمرکز کنند.
با اینکه جامعه بینالمللی ظاهرا از خواستشان برای تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان فعلا عقبنشینی کردهاند اما بعید به نظر میرسد که با ادامه وضعیت کنونی و وجود حکومت تکگروهی در کشور، از شکلگیری یک افغانستان باثبات و امن در درازمدت اطمینان خاطر داشته باشند.
عدم اطمینان و رضایت جامعه بینالمللی از اوضاع جاری در افغانستان سبب شده که در بیش از سه سال گذشته حکومت به رهبری طالبان رسمیت بینالمللی حاصل نکند و افغانستان همچنان تحت تحریم جهانی باشد؛ وضعیتی که هم زندگی جمعی مردم را تحت تاثیر قرار داده و هم حیثیت جهانی افغانستان را در انظار بینالمللی خدشهدار کرده است.
در چنین وضعی، آنچه ضروری به نظر میرسد شکلگیری یک حکومت فراگیر با قاعدههای وسیع است که از یکسو باعث خروج افغانستان از انزوای بینالمللی شود و از سوی دیگر از گسترش منازعات، جنگ و بحرانهای احتمالی در آینده جلوگیری به عمل آید.