آزادی بیان؛ جرم انگاری‌انتقاد و محدودیت‌های فرهنگی طالبان
بر اساس مکتوبی، وزارت تحصیلات عالی طالبان از استادان دانشگاه خواسته تا در نوشته‌های دانشگاهی شان از انتقاد از «نظام کنونی» طالبان خودداری کنند.
در مکتوب به صراحت خواسته شده که استادان در آثار خود «از به کاربردن اصطلاحاتی بیگانه چون دادگاه، دادستانی، دانشجو، دانشگاه، دانشکده، زده کریال، پوهنپال و… به صورت جدی اجتناب کنند.» وزارت تحصیلات عالی طالبان گفته است، کشور برای این کلمات «اصطلاحات ملی» دارد.
وزارت تحصیلات عالی طالبان نیز بر خارجی بودن واژه‌هایی چون دانشگاه و دادگاه تاکید کرده است. پیش از این، طالبان بارها کلمات فارسی را از لوحه‌های رسمی حذف کرده است.
در عین حال، این وزارت از استادان خواسته تا اسامی «شخصیت‌های ملی» مانند «سید جمال الدین افغان، سلطان محمود غزنوی و احمدشاه بابا» را با «با احترام کامل» بنویسند. طالبان تهدید کرده که عدم رعایت این دستور موجب پیگرد برای «مولف، محقق، مترجم، استاد راهنما، نویسنده تقریظ، آمر بخش و رئیس دانشگاه» خواهد شد.
در ادامه مکتوب از استادان دانشگاه خواسته شده تا «در شروع هر اثر تحقیقی و علمی خود، به دیدگاه اسلامی مراجعه کنند و ارتباط مسلک خود با دین اسلام را به شکل مستدل بیان کنند.»
طالبان تهدید کرده که «هر نوع سرپیچی» از مکتوب وزارت تحصیلات عالی برای استادان عواقب خواهد داشت.
اقدامات محدویت آفرین طالبان و سلب حق انتقاد از اقشار مختلف جامعه، به شکلی که هر گونه انتقاد، حتی از سوی اساتید دانشگاه را ممنوع ساخته، افق آزادی بیان و رعایت حقوق شهروندی را تاریک‌تر از گذشته نموده و جامعه تحصیل کرده و استادان را به انزوا و حاشیه می‌کشاند.
رسالت دانشگاهیان در این است که با علم و دانش خویش در جهت رفع موانع و کاستی‌های کشور قدم بردارند و با هر نوع بی‌عدالتی و تضییع حقوق مردم، مبارزه کنند. با بخشنامه وزارت تحصیلات طالبان، عملا داشگاهیان از اظهار نظر در مورد عملکرد حکومت طالبان منع شده وآنان با تهدید مستقیم مواجه شده اند.
زمانیکه انتقاد سازنده و پیشنهاد‌های دلسوزانه برای اداره هرچه بهتر کشور، جرم انگاری شود، چه امیدی برای حل مشکلات و منازعات وجود خواهد داشت؟
دری(فارسی) و پشتو دو زبان رسمی کشور می‌باشند وهیج یک بر دیگری ارجحیت ندارد، اما عرف جامعه و اقبال مردم در استفاده از اصطلاحات، هنجاری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. عباراتی چون دانشگاه و دادگاه را خود مردم به جهت روان بودن و راحتی در تلفظ استعمال می‌نمایند که نمی‌توان آن را بیگانه خواند، زیرا یک عبارت فارسی(دری) خالص می‌باشد.
نادیده گرفتن علاقه و عرف مردم در استفاده از اصطلاحات، چه دری و چه پشتو، به نحوی اعمال سیاست اجبارگرایی و نادیده گرفتن سلایق و عدم آزادی فرهنگی به‌شمار می‌آید که مرز کشی میان این دو می‌تواند به منازعات فرهنگی و قومی منجر گردد.
به نظر می‌رسد با این بخشنامه، طالبان به دنبال محدود ساختن آزادی‌بیان و تنوع فرهنگی و حتی قومی می‌باشد؛ که در صورت ادامه دار شدن این سیاست‌ها، چشم انداز خوبی برای آینده فرهنگی در کشور تصور نمی‌گردد.
لازمه پیشرفت و آبادانی افغانستان، به رسمیت شناختن حقوق همه اقشار جامعه باآداب و رسوم فرهنگی و قومی آنهاست و هرگونه نادیده انگاشتن آنان به زیان همه خواهد بود.
