جنگها و درگیریهای چند دههای آثار مخربی بر سلامت روانی و اجتماعی مردم افغانستان گذاشته است. این بحران، که با بیثباتی سیاسی و اقتصادی همراه بوده، باعث افزایش چشمگیر مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی و در نتیجه گسترش اعتیاد به مواد مخدر شده است. سازمان بهداشت جهانی و سایر نهادهای بینالمللی بارها نسبت به وضعیت نگرانکننده اعتیاد در این کشور هشدار دادهاند.
در طول چندین دهه جنگ، مردم افغانستان بارها شاهد خشونت، آوارگی، و از دست دادن عزیزان خود بودهاند. این عوامل موجب ایجاد اختلالات روانی شدید مانند اضطراب و افسردگی در بخش بزرگی از جمعیت شده است. عدم دسترسی به خدمات بهداشت روانی و حمایت اجتماعی مناسب نیز این بحران را تشدید کرده است. در چنین شرایطی، بسیاری از افراد برای تسکین موقتی رنجهای روحی خود به مصرف مواد مخدر روی آوردهاند که به گسترش اعتیاد در میان اقشار مختلف جامعه، بهویژه زنان و کودکان، منجر شده است.
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مراکز درمان و بازتوانی برای زنان و کودکان معتاد در افغانستان در حال تلاش برای کاهش این معضل هستند. با این حال، این اقدامات بهدلیل گستردگی مشکلات و محدودیت منابع، تنها بخش کوچکی از جامعه را تحت پوشش قرار میدهد. اعتیاد زنان و کودکان نه تنها زندگی فردی آنان را مختل میکند، بلکه بنیان خانواده و آینده جامعه را نیز به خطر میاندازد.
اختلالاتی مانند اضطراب و افسردگی، که ناشی از جنگ و بیثباتی هستند، تأثیرات بلندمدتی بر نسل جوان افغانستان نیز دارند. جوانانی که با این مشکلات دست و پنجه نرم میکنند، اغلب از فرصتهای تحصیلی و شغلی محروم میشوند. این امر میتواند به افزایش بیکاری، فقر و نارضایتی اجتماعی در آینده منجر شود. علاوه بر این، اعتیاد به مواد مخدر تواناییهای جسمی و ذهنی این افراد را کاهش داده و آنان را از مشارکت سازنده در جامعه هم باز میدارد.
برای مقابله با بحران اعتیاد و مشکلات سلامت روانی در افغانستان، همکاری نهادهای داخلی و بینالمللی ضروری است. هرچند گزارشهایی از اقدامات مثبت، مانند برنامههای درمانی و بازتوانی وجود دارد، اما این تلاشها کافی نیستند. نیاز به تأمین منابع بیشتر، حمایت فنی و اجرای سیاستهایی برای کاهش کاشت خشخاش و تولید مواد مخدر احساس میشود و باید بر آموزشهای اجتماعی و روانشناختی برای پیشگیری از اعتیاد و ارتقاء سلامت روان تمرکز کرد.
بنابراین برای کاهش آثار منفی بیماریهای روانی باید تمرکز بر روی درمان، ایجاد نشاط و برنامههای تفریحی صورت گیرد، تا جوانان به دلیل افسردگی و مشکلات روحی در دام اعتیاد خانمان سوز که آینده شخص و جامعه را به خطر میاندازند گرفتار نشوند. هرچند اقدامات بینالمللی و داخلی برای مبارزه با این معضل ادامه دارد، اما برای ایجاد آیندهای بهتر، نیاز به تلاشهای هماهنگ و گستردهتری وجود دارد.
