په ترکیه کې د پاکستان د استخباراتي ادارې (ISI) له استازو سره د جهادي مشرانو د احتمالي غونډې په اړه د طالبانو د ویاند ذبیح الله مجاهد وروستۍ څرګندونې د دې ډلې د نه ختمیدونکو تضادونو او وړاندوینو یوه بیلګه ده چې د دې سازمان د مستقیم ملاتړ په مرسته واک ته رسیدلې ده. طالبان، چې د پخواني افغان حکومت پر وړاندې یې دوه لسیزې خونړۍ او له تاوتریخوالي ډکې جګړې وکړې، اوس په داسې موقف کې دي چې پر پاکستان د نورو د تکیې په اړه نیوکه کوي. خو ایا دوی هېر کړي دي چې دوي پخپله څنګه او په کوم ملاتړ سره واک ته ورسېدل؟ مجاهد ادعا کړې ده چې پخواني سیاستوال د پاکستان په مرسته بیرته واک ته نشي رسیدلی. دا ادعا نوره هم مسخره کېږي کله چې موږ په یاد ولرو چې طالبان پخپله د پاکستان او آی ایس آی په مستقیم ملاتړ سره له دوو لسیزو څخه زیات د جګړې ډګر ته ننوتل. آیا طالبان فکر کوي چې د افغانستان خلک هېر کړي دي چې څنګه یې په پاکستان کې خپل تعلیمي مرکزونه او خوندي ځایونه درلودل؟ ایا دوی په یاد نه لري چې د دوی مشران په آزاده توګه په کویټه، پیښور او د پاکستان په نورو سیمو کې ګرځېدل او د هغه هیواد د استخباراتو په ملاتړ یې د افغانستان د خلکو پر وړاندې ځانمرګي عملیات او خونړۍ جګړې تنظیمولې؟ مجاهد د خپلې وینا په دوام کې وویل چې که دا معلومات ریښتیا وي، نو جهادي مشران خپل هوښ له لاسه ورکړی دی، ځکه چې حتی یو ماشوم به هم داسې کار ونه کړي. خو موږ باید له هغوي څخه وپوښتو، ایا تاسې هم د پاکستان په ملاتړ د ځان وژنې، ویجاړۍ او وینې تویولو په بریدونو په دې ټولو کلونو کې ماشومان واست؟ ایا تاسو، چې د آی ایس آی تر لارښوونې لاندې د خپل ملت پر وړاندې جنګېدلاست، نه پوهېدلاست چې دا کړنې د خپل هیواد د ملي ګټو پر ضد دي؟ ولې، اوس چې حالات بدل شوي، تاسو د ISI سره غونډه غندئ، مګر د دې سازمان سره خپل اوږدمهاله او ښکاره اړیکه له پامه غورځوئ؟ مجاهد پاکستان ته په اشارې سره وویل چې ځینې هیوادونه او استخباراتي سازمانونه د افغانستان په وړاندې بد نیت لري. خو پوښتنه دا ده چې طالبان څنګه دې پایلې ته رسېدلې دي؟ کله چې د طالبانو پر ضد جهادي مشرانو خبرداری ورکړ چې پاکستان د افغانستان لپاره ناوړه ارادې لري، ولې طالبانو دا خبرداری له پامه وغورځاوه او د آی ایس آی وسیله پاتې شوه؟ که پاکستان نن ورځ د طالبانو مخالفینو ته نږدې کېږي، دا د دغه هیواد اوږدمهاله پالیسي نه بدلوي. پاکستان تل په افغانستان کې له جګړې، بې ثباتۍ او ګډوډۍ څخه ګټه پورته کړې ده، او هره ډله چې وکولای شي د دوي موخې ترلاسه کړي د دې هیواد لخوا ملاتړ کیږي. نو طالبان، لکه د نورو ډلو په څېر، د پاکستان په لاس کې یوه ګوډاګۍ وه، او اوس چې دا ګوډاګی نور د پاکستان لپاره ګټور نه دی، دوي یې ایسته کوي. مجاهد د خپلې وینا په یوه بله برخه کې وویل چې جهادي مشرانو طالبان په پنجاب پورې د تړلو تور ولګاوه، خو اوس دوی پخپله د آی ایس آی ملاتړ غواړي. خو حقیقت دا دی چې د افغانستان په معاصر تاریخ کې هیڅ ډله د طالبانو په څیر په ISI پورې دومره تړلې نه ده. طالبانو خپلې وسلې له کومه کړې؟ د دې ډلې د جګړې د تمویل لپاره ډېرې پیسې له کومه راغلې؟ ایا دوی دا اسانتیاوې له امریکا، چین یا روسیې څخه ترلاسه کوله، یا مستقیم له پاکستان څخه ترلاسه کوله؟ که طالبان په ریښتیا سره خپلواک وو، نو ولې د دوی مشران په تیرو دوو لسیزو کې په پاکستان کې میشت وو او له هغه ځایه خپل ترهګریز عملیات رهبري کوله؟ مجاهد په ملنډو سره له جهادي مشرانو څخه پوښتنه کوي چې ایا دوی پلان لري چې د آی ایس آی په مرسته د طالبانو رژیم نسکور کړي او ټاکنې ترسره کړي؟ خو ایا طالبان پخپله د آی ایس آی په ملاتړ، د امریکا د پلانونو او داخلي خیانتونو په مرسته واک ته نه دي رسیدلي؟ آیا زلمی خلیلزاد طالبانو ته د واک د لیږد اصلي عامل نه و؟ ایا د دوحې تړون، چې طالبانو ته یې له کومې ستونزې پرته کابل ته د ننوتلو لاره هواره کړه، یوه ښکاره دسیسه نه وه؟ آیا طالبانو د داخلي ځواکونو د خیانت او د پاکستان د همکارۍ له امله په ډېرو ولایتونو کې ښار په ښار پرمختګ ونه کړ، پرته له دې چې یوه ډزې وکړي؟ آیا دا ډله له دې حقیقت څخه انکار کولای شي چې که بهرنۍ ملاتړ او د اشرف غني احمدزي خیانت نه وای، نو دوی کولای شوای چي کابل ونیسي؟ طالبان تصور کوي چې د دوی نظام به د تل لپاره دوام وکړي، خو دا هم له یوه وهم څخه زیات څه نه دي. هیڅ حکومت چې په ظلم، تاوتریخوالي او افراطیت جوړ شوی وي دوام نه شي کولای. طالبان نن ورځ له ګڼ شمېر داخلي او بهرني کړکېچونو سره لاس او ګریوان دي.
د خلکو نارضایتۍ، اقتصادي فشارونه، نړیواله انزوا، مخ په زیاتیدونکی ولسي مقاومت، او پخپله د طالبانو ترمنځ مخ په زیاتیدونکی اختلافات ټول د دې ډلې د تدریجي زوال نښې دي. لکه څنګه چې پخواني ظالم رژیمونه دوام ونه کړ، طالبان به د تل لپاره په عزت او وقار سره په افغانستان حکومت ونه کړي. پاکستان هیڅکله د افغانستان ریښتینی ملګری نه و او نه به وي. دې هېواد تل خپلې ګټې تعقیب کړې دي او په افغانستان کې یې د بې ثباتۍ د رامنځته کولو لپاره له هرې لارې کار اخیستی دی. که هغه په تیرو وختونو کې د مجاهدینو ملاتړ کاوه، یوازې د خپل د ستراتیژیکو ګټو لپاره و. که یې طالبان پیاوړي کول، په افغانستان کې یوه بدیل ځواک ته اړتیا درلود. اوس چې طالبان نور د پاکستان لپاره ګټور نه دي او په ځینو قضیو کې حتی له دوی سره د ګټو ټکر هم لري، اسلام آباد د دې ډلې لپاره د بدیل په لټه کې دی. د جهادي مشرانو او آی اس آی ترمنځ احتمالي غونډې هم له دې نظره تحلیل کیدی شي، که کومې غونډې شوي وي. او دا هم باید وویل شي چې؛ هغه جهادي مشران چې نن ورځ ممکن د آی اس آی سره د همکارۍ هڅه وکړي، د جمهوري دورې په جریان کې یې هم لویې غلطۍ کړې دي. د افغانستان د جوړولو پر ځای، دوی یوازې د خپلو جیبونو ډکولو تمرکز وکړ او هیواد یې د سقوط کندې ته وغورځاوه. دوی همدارنګه پر طالبانو هیڅ غوره والی نلري. که دوی نن له پاکستان سره د بلې معاملې په لټه کې دي، دا یوازې د هیواد ملي ګټو ته د دوی د ژمنتیا نشتوالی ښیې. دا یو تریخ حقیقت دی چې افغانستان تل د قدرت غوښتونکو د کورنیو او بهرنیو پالیسیو قرباني شوي دي. په پای کې، هغه څه چې روښانه دي دا دي چې نه طالبان او نه هم جهادي مشران د خپلواکۍ ادعا کولای شي. دواړه د تاریخ په اوږدو کې ځینې وختونه د بهرنیو قدرتونو وسیلې وې. د افغانستان راتلونکې د خلکو د حقیقي ګټو پر بنسټ یوې خپلواکې، ملي پالیسۍ ته اړتیا لري، نه دا چي د سیمه ییزو او نړیوالو لوبغاړو په لاسونو کې د لوبو وسیلې شی.
لیکوال: ډاکټر لنګرزاد
