په افغانستان کې د نړیوالو مرستو بندېدل او بشري کړکېچ

د نړیوال پرمختګ مرکز په یوه نوي راپور کې اعلان کړی چې د نړیوالو او امریکا د مالي مرستو بندېدل به د افغانستان په ګډون اړمنو هیوادونو ته لوی زیان ورسوي. سازمان ټینګار وکړ چې د دې مرستې بندېدل کوځلی شي د ملیونونو خلکو په ژوند ویجاړونکي اغیزې ولري. د دې راپور له مخې، افغانستان یو له هغو اتو هېوادونو څخه دی چې د امریکا د مرستو د بندیدو له امله به تر ټولو ډیر زیانمن شي. په ټولیزه توګه، د نړۍ ۲۶ بې وزله هیوادونو له دې مرستې څخه ګټه پورته کول، چې په دې کې افغانستان، جنوبي سوډان، سومالیا، کانګو، لایبریا، سوډان، یوګانډا او ایتوپیا شامل دي چي د متحده ایالاتو د نړیوالې پراختیا ادارې له لارې د دوی د مرستو سرچینو له پنځمې برخې څخه ډیر یې ترلاسه کول. افغانستان، چې په دې برخه کې یو له ډېرو زیان منونکو هېوادونو څخه دی، له بې ساري ننګونو سره مخ دی. په هیواد کې له ۲۲ ملیون څخه ډیر خلک بشري مرستو ته اړتیا لري، او په دې مرستو کې هر ډول کمښت کولای شي بشري کړکېچ د پام وړ نور هم خراب کړي. د افغانستان اقتصاد، چې د کلونو جګړو او سیاسي ناکراریو له امله لا دمخه په نازک حالت کې وو، د ناخالص کورني تولید په کچه کې ۷٪ کمښت سره به مخ شي. دا کمښت به په مستقیم ډول د ملیونونو خلکو په ژوند اغیزه وکړي، چې د بې ثباتۍ او د فقر زیاتوالي او نابرابرۍ لامل به شي. د مرستو بندېدو د افغانستان د ملي اسعارو د ارزښت د ټیټېدو لامل هم شوی دی. طالبانو د اسعارو د ارزښت د نور ټیټېدو د مخنیوي لپاره په ملیونونو ډالر بازار ته داخل کړي دي، خو دا اقدامات د لنډمهاله حل لارو په توګه لیدل کیږي او په اوږد مهال کې د اقتصادي کړکېچ مخه نشي نیولاي. د ملي اسعارو د ارزښت کمېدل به په خلکو ډیر فشار راوړي او ممکن د بیو د لوړېدو او د پیرودلو ځواک کمولو لامل شي. دا وضعیت په ځانګړي ډول د دولتي کارمندانو لپاره ننګونکی دی چې د معاشونو د تادیاتو سره جدي ستونزو سره مخ دي. د طالبانو حکومت پر نړیوالې ټولنې غږ کړی چې بشري مسایل له سیاست څخه جلا کړي. خو، داسې اندېښنې شته چې طالبان ممکن دا مرستې د خپلې واکمنۍ د پیاوړتیا او د ډلو د ګټو د خوندي کولو لپاره وکاروي. دا کیدای شي د نړیوالو مرستو د بیا پیلولو په وړاندې یو خنډ وي، ځکه چې نړیواله ټولنه ممکن د دې سرچینو د کارولو په اړه ډاډه نه وي. دا ناڅرګندتیا کولای شي په مرستو کې نور کمښت او په افغانستان کې د کړکېچ د زیاتیدو لامل شي. د خلکو د پراخو ستونزو په پام کې نیولو سره، که چیرې نور هیوادونه د مرستې لپاره اقدام ونه کړي، نو په افغانستان او نورو زیان منونکو هیوادونو کې به وضعیت ورځ تر بلې نازک شي. دا موضوع نه یوازې په دې هیوادونو کې د ملیونونو خلکو ژوند اغیزمن کوي، بلکې کولای شي د سیمه ایزې بې ثباتۍ او د اجباري مهاجرت زیاتوالي لامل هم شي. له همدې امله، دا اړینه ده چې نړیواله ټولنه، په ځانګړې توګه په اوسنیو شرایطو کې، د بشري او اقتصادي کړکېچونو د زیاتوالي د مخنیوي لپاره د دې هیوادونو د ملاتړ لپاره دوامداره او همغږي حل لارې ولټوي. دا د کړکیچونو د ریښو د له منځه وړلو لپاره نړیوالې همکارۍ او جامع چلند ته اړتیا لري.