په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ پر مهال د مهاجرت دوام

د مهاجرت نړیوال سازمان (IOM) پرون (دوشنبه، د سنبله ۱۲مه) په یوه راپور کې اعلان وکړ چې د روان کال د اګسټ له ۱۹ تر ۲۵ پورې څه باندې ۷۲ زره کسان له افغانستانه وتلی دی. دغه سازمان همداراز زیاته کړې، چې په دې موده کې څه باندې ۶۴ زره کسان افغانستان ته راستانه شوي، چې ډېری یې له پاکستان او ایران څخه راستانه شوي کډوال دي. تر دې مخکې د مهاجرت نړیوال سازمان په یوه راپور کې ویلي وو چې د روان کال په لومړیو دریو میاشتو کې له افغانستان څخه څه باندې نیم میلیون کسان وتلي دي. دغه سازمان اقتصادي ستونزې د اکثريت مهاجرو د وتلو اصلي لامل بولي. حقیقت دا دی چې د طالبانو د درې کلنې واکمنۍ پر مهال له افغانستان څخه د مهاجرت سیلاب په بې ساري ډول لرې او نږدې هیوادونو ته وخوت چې زیاتره ګاونډي هیوادونه په ځانګړې توګه ایران او پاکستان یې هم پکې ښکیل کړل. د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام د روان کال په لومړیو کې اعلان وکړ چې د پخواني حکومت له نسکورېدو او د طالبانو له راتګ وروسته شاوخوا ۱،۶ میلیونه افغانان ګاونډیو هېوادونو ته کډوال شوي دي. په داسې حال کې چې له افغانستان څخه بهر ته د کډوالۍ لړۍ دوام لري، له بلې خوا هره ورځ زرګونه افغان کډوال هم هېواد ته راستنېږي. له لرې او نږدې هېوادونو څخه د افغان کډوالو راستنېدل په داسې حال کې دوام لري، چې اقتصادي کړکېچ د افغانستان پر ډېری وګړو فشار راوړی او د هېوادوالو لویه برخه په ځانګړې توګه ښځې او ماشومان له لوږې، د خوړو له کموالي او خوارځواکۍ سره مخ دي. د افغانستان د مهاجرت ستونزه به په هیواد کې د بې وزلۍ، بیکارۍ او د لومړنیو اسانتیاوو له نشتوالي سره سره باثباته او دایمي حل لاره ونه لري او د مهاجرینو او هیوادوالو راتګ به د حل لاره نه وي. په داسې يو حالت کې ښايي له افغانستان څخه د مهاجرت د بهير د کمولو تر ټولو اغېزمنه حل لاره د هېوادوالو د حقونو تامين، د خلکو په ژوندانه کې د بدلون رامنځته کول او په هېواد کې د سوداګريزو بازارونو سوکالي وي. خپاره شوي راپورونه هم د دې ادعا حقیقت تاییدوي چې په تیرو دریو کلونو کې د طالبانو د واکمنۍ پرمهال د افغانستان د مهاجرت کړکیچ خورا اقتصادي لامل و. د اقتصادي عواملو تر څنګ پر ښځو د طالبانو محدودیتونه او پر اتباعو سخت قوانین هغه نور مهم عوامل دي چې په دې موده کې د هېوادوالو د کډوالۍ لامل شوي دي. خو که د طالبانو اوسنی حکومت وکولای شي له نړیوالې ټولنې سره په همغږۍ او همغږي په هېواد کې د کډوالۍ اصلي لاملونه، چې فقر او وزګاري دي له منځه یوسي، په دې کې شک نشته چې له افغانستان څخه به د کډوالۍ کچه راټیټه شي.