طالبان به تر کومه وخته خپل افکار پر ولس مسلط کړي؟

د فرانسې سفیر په یوه وینا کې اعلان وکړ چې په افغانستان کې واکمنه ډله «اسلامي توکمیزه ډله» ده چې د واک د کارولو لاره یې افغانستان د پخوانیو توکمیزو جګړو پر لور هڅوي. د ده په باور دا مسله د افغانستان لپاره ډېره ویجاړونکې او وحشتناکه ده. د “ډیویډ مارټینن” په وینا، طالبان د څه مودې لپاره په افغانستان کې دي او د دې هیواد اتباع باید له طالبانو وروسته د افغانستان لپاره چمتو شي. په افغانستان کښې د فرانسې سفیر په دغه هیواد کښې د بشری حقوقو کمبود ته په اشارې سره ادعا وکړه چې په افغانستان کښې قتلونه او له بشری حقوقو څخه سرغړونې د تاریخ پوهانو له نظره د «منځنۍ پیړۍ» له حالاتو څخه بدتر دی. د طالبانو په اړه حکومتونه بېلابېل نظرونه لري. ځينې يې طالبان يوه افراطي ډله ګڼي او وایی چی دوی د حکومت کولو وړ نه دي، خو ځينې نور بيا هيله من دي او انتظار باسي چې طالبان خپل چلند بدل کړي. د لومړۍ ډلې د نظر له مخې د طالبانو د حکومت کولو طریقه داسې ده چې نه د خلکو په منځ کې ملي دریځ لري او نه هم نړیوال دریځ. ځکه طالبان د ډله ییزو معیارونو پر بنسټ افغانستان اداره کوي او د عامو خلکو هیلو ته پام نه کوي. هغه کسان چې د طالبانو په اړه دا ډول نظر لري، اسلامي امارت بې ثباته ګڼي او د افغانستان راتلونکې د بدلون او تحول د یوه پلیټ فارم په توګه ګوري. له بلې خوا، ځینې خلک د طالبانو په اړه هیله مند نظر لري او باور لري چې دوی به له اوسني ګډوډ پړاو څخه وروسته په خپلو سیاستونو کې بدلون راولي او په افغانستان کې به د یوه ټول شموله حکومت بنسټ رامنځته کړي او د ښځو حقونه به په رسمیت وپیژني. خو دغه خوشبیني او تمه کابو یو نیم کال تیریږي، خو د طالبانو په چلند کې لا هم بدلون نه دی راغلی. د طالبانو له هڅو او مشورو سره سره يو شمېر هېوادونو له طالبانو سره سياسي اړيکې ټينګې کړې، خو په دې نه دي توانېدلي، چې د نړيوالې ټولنې باور ترلاسه کړي، ځکه طالبان په ډېرو قضیو کې د بشري حقونو په نقضولو، د بیان د ازادۍ په ردولو، د مخالفینو او د ښځو د چارو د فعالانو په شکنجه کولو او بندي کولو او داسې نورو کې تورن دي. د زده کړو او کار له حق څخه د ښځو بې برخې کول د افغانستان د نیمایي نفوس لپاره تر ټولو ستر ګوزار دی، چې د دوی برخلیک یې تور پورې کړی دی او د ښځو له حقونو څخه دغه سرغړونې د طالبانو د افکارو او کړنو د منفي لید تر ټولو ستر عامل دی. د افغانستان خلک او نړیواله ټولنه له دې انتظار څخه ستړي او مایوسه دي چې طالبان به خپله تګلاره بدله کړي او طالبان د نویو پریکړو کولو اراده نه لري او د ځینو هېوادونو او نړیوالو سازمانونو تعامل د خپل منل کېدو او مشروعیت ثبوت ګڼي په داسې حال کې چې همدغو هیوادونو له طالبانو سره په اړیکو کې د خپل منځي تعامل لامل په سیمه کې د کړکیچ د مخنیوي په موخه د افغانستان له خلکو سره د خدمتونو د اسانتیا او مرستې په توګه اعلان کړی دی. په هرصورت، طالبان نشي کولی ځان د ملي ملاتړ او نړیوال منلو حکومت وګڼي، ځکه چې نه د افغانستان خلک او نه هم د نړیوالې ټولنې نظر د طالبانو په پالیسۍ کې ځای لري. داسې ښکاري چې طالبان به په راتلونکي کې له بېلابېلو ننګونو سره مخ شي. ځکه چې کوم حکومت چې د خلکو ملاتړ نه لري په هغه کې به داسې بدلون راشي چې واکمنان به یې د واک او کنټرول واک نه لري.