د افغانستان د آزادۍ جبهې مشر او د پوځ پخواني لوی درستیز یاسین ضیاء پرون (دوشنبه، د حمل ۲۵مه) په پروان کې د جبهې د ځواکونو د وژنې د دوهمې کلیزې په مناسبت په یوه مجازی غونډه کې د طالبانو د رژیم د نږدې سقوط په اړه خبرې وکړې.
هغه نړیوالې ټولنې ته خبرداری ورکړ، له طالبانو سره یې هر ډول تعامل بې ګټې وباله.
دا څرګندونې په داسې وخت کې راځي چې طالبان له دریو کلونو څخه زیات وخت راهیسې په افغانستان کنټرول لري.
ښاغلي ضیا طالبان او داعش د “یو واقعیت دوه مخونه” وبلل او ادعا یې وکړه چې طالبان د خلکو د ځپلو او د تفرقې د رامنځته کولو لپاره له داعش څخه کار اخلي.
هغه دا هم راپور ورکړ چې د القاعدې شبکه د طالبانو د واکمنۍ لاندې په نویو لارو چارو سره فعالیت ته دوام ورکوي او امنیتي ګواښونه یې د پخوا په پرتله ډیر پیچلي وبلل.
دا ادعاوې، که څه هم د پام وړ دي، د ثابتولو لپاره قوي شواهدو ته اړتیا لري.
خو ایا د طالبانو د سقوط په اړه د ضیا وړاندوینه واقعیت لري؟
ساحوي شواهد ښیي چې طالبان، سره له دې چې په هیواد کې د پراخو ستونزو او عامه نارضایتۍ سره سره، لاهم په سیاسي او امنیتي جوړښتونو پراخه کنټرول لري.
په دې شرایطو کې، د طالبانو د “نزدې پای” ادعا د واقعیت پر بنسټ تحلیل پر ځای د سیاسي وهم په څیر ښکاري.
په سیمه ییزه او نړیواله کچه د طالبانو سره د مقابلې لپاره جدي اراده نشته.
ډیری ګاونډیو هیوادونو او ځینو نړیوالو قدرتونو د خپلو ګټو د خوندي کولو لپاره له طالبانو سره د اړیکو لاره غوره کړې ده.
دا پالیسي، د ضیا د نیوکو برعکس، په لنډمهاله کې د طالبانو د سیاسي واقعیت په توګه منلو ته اشاره کوي.
له بلې خوا، د افغانانو عمومي مورال، چې د هر ډول سیاسي بدلون لپاره اصلي شرط دی، د طالبانو ضد غورځنګونو سره سمون نه ښکاري.
د لسیزو جګړو څخه د خلکو ستړیا او د پخوانیو مشرانو د ثبات په راوستلو کې پاتې راتلل د ضیا په څیر شخصیتونو باندې د خلکو باور کم کړی دی.
دا بې باوري د طالبانو پر وړاندې د خلکو د متحد کولو لپاره یوه لویه ننګونه ده.
ضیا او د طالبانو نورو مخالفو مشرانو په تیرو دریو کلونو کې په مکرر ډول د واک معادلې د بدلولو خبرې کړې دي، خو دا ادعاوې اکثره یوازې شعاري پاتې شوي دي.
د افغانستان دننه د قوي ساحې شتون نشتوالی او د راتلونکي لپاره د روښانه لید چمتو کولو نشتوالی د دې غورځنګونو اصلي کمزورتیاوې ګڼل کیږي.
پورته وضعیت ته په پام سره، دا پوښتنه حتمي راپورته کیږي: خلک څنګه کولای شي په هغو سیاستوالو باور وکړي چې په تیرو پنځو لسیزو کې یې بریالیتوب نه دی ترلاسه کړی؟
د داعش او القاعدې سره د طالبانو د اړیکو په اړه د ضیا څرګندونې، که څه هم دوی ممکن د خلکو په نظر اغیزه وکړي، د کره شواهدو وړاندې کولو پرته د سیاسي تورونو په څیر دي.
په وروستیو کلونو کې، طالبانو هڅه کړې چې ځانونه د داعش ضد ځواک په توګه وښيي او په ځینو مواردو کې یې په نښتو کې یو بل ته مرګ ژوبله اړولې ده.
د معادلې د بدلولو لپاره، د طالبانو مخالفین باید لومړی د خلکو باور ترلاسه کړي او د راتلونکي لپاره یو حقیقي پلان وړاندې کړي.
د افغانستان راتلونکی به د تشو ژمنو له مخې نه، بلکې د ساحوي اقداماتو او محتاط پلان جوړونې له لارې ټاکل کېږي.
که څه هم د یاسین ضیا څرګندونې ظاهرا د عامه ملاتړ ترلاسه کولو او په نړیواله ټولنه باندې د فشار راوړلو په موخه بیان شوې وې، خو د ساحوي شواهدو او ولسي ملاتړ په نشتوالي کې، دوی اړین تحلیلي ژوروالی نلري او د واقعیت په پرتله وهم ته نږدې دي.
طالبانو، د داخلي او بهرنیو ننګونو سره سره، واک ساتلی دی، او مخالفین د دې معادلې د بدلولو لپاره له یوې ستونزمنې لارې سره مخ دي.
