د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د سې شنبې په ورځ تایید کړه چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام سره مرستې بندوي.
دا پریکړه، چې د ډونالډ ټرمپ ادارې لخوا د اجرایوي حکم په چوکاټ کې او د طالبانو لخوا د دې مرستې د ناوړه ګټې اخیستنې په پلمه شوې، پراخه ابعاد لري چې یوازې د سیاسي یا مالي اقدام څخه هاخوا ځي چې د ملیونونو خلکو ژوند په خطر کې اچوي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ټامي بروس ټینګار وکړ چې که څه هم د پخوانیو پروګرامونو ۸۵ سلنه لاهم فعاله دي، خو د طالبانو د مستندو سرغړونو له امله ځینې مرستې ځنډول شوې دي.
د سیګار راپور چې طالبانو ته لږ تر لږه ۱۱ میلیونه ډالر د خوراکي توکو مرسته لیږدول شوې وه، د دې پریکړې اصلي پلمه وه.
دا عمل نه یوازې افغانستان، بلکې یمن او له دولسو څخه زیاتو نورو هیوادونو باندې هم اغیزه کوي، او د بشري مرستو محدودولو لپاره یوه پراخه تګلاره منعکسوي.
د افغانستان د خلکو لپاره د دې پریکړې پایلې خورا ویجاړونکې دي.
د ملګرو ملتونو په وینا، په هیواد کې له ۲۳ ملیون څخه ډیر خلک حیاتي مرستو ته اړتیا لري.
په هغه هیواد کې چې لا دمخه د فقر، وچکالۍ او بې کارۍ په څیر کړکېچونو سره مخ دی، خوراکي توکو ته د لاسرسي کموالی کولای شي د پراخې قحطۍ لامل شي.
کارپوهانو خبرداری ورکړی چې دا وضعیت به نه یوازې لوږه زیاته کړي، بلکې د غیرقانوني کډوالۍ او حتی د افراطیت د پیاوړتیا لامل به شي؛ هغه مسایل چې سیمه ییز او نړیوال ثبات هم ګواښي.
راپورونه ټینګار کوي چې دې ډلې د بشري مرستو څخه په مستقیم ډول او د هغې په ویش کې د نفوذ له لارې مالي او سیاسي ګټه پورته کړې ده.
د ټامي بروس څرګندونې او د سیګار راپور ښيي چې طالبان توانیدلي چې د دې سرچینو څخه ځینې یې د خپلو ګټو لپاره وکاروي، که هغه د مرستندویه سازمانونو څخه ترلاسه کړي، که د ویش قراردادونو لپاره د جعلي شرکتونو په جوړولو سره، یا په هغو سیمو کنټرول ولري چیرې چې مرستې چمتو کیږي.
دې ناوړه ګټه اخیستنې د مرستې په پروسه کې د نړیوالې ټولنې باور کمزوری کړی او د مرستې د پرې کولو لپاره یې پلمه برابره کړې ده.
خو، دا باید ټینګار وشي چې د طالبانو دا کړنې باید د بې ګناه خلکو د سزا ورکولو په بیه ترسره نشي.
د طالبانو سختې او مبهمې پالیسۍ، په مرستندویه ادارو کې د ښځو په کار محدودیتونه او د نړیوالو سازمانونو سره د همکارۍ نشتوالي، د مرستو په اغیزمنه توګه پلي کول ستونزمن کړي دي.
خو دا ډله، چې ځان د افغانستان واکمن ګڼي، د نړیوال باور ترلاسه کولو یا د مرستو عادلانه ویش ډاډمن کولو لپاره هیڅ جدي هڅه نه ده کړې.
پرځای یې، طالبانو د خپل انزوا کوونکي چلند په دوام او د بهرنیو سرچینو په کارولو سره، په مؤثره توګه د امریکا د مرستو د بندولو په څیر پریکړو ته لاره هواره کړې ده.
د افغانستان خلک، په ځانګړې توګه ښځې، ماشومان او محرومې ډلې باید د طالبانو او متحده ایالاتو ترمنځ د شخړې قرباني نشي.
دا په داسې حال کې ده چې طالبانو سره له دې چې د ځان بسیاینې ادعا کوي، د دې مرستې د ځای ناستي لپاره کوم عملي پلان نه دی وړاندې کړی، او متحده ایالاتو د هغو خلکو په وړاندې خپل بشري مسؤلیت له پامه غورځولی دی چې د لسیزو راهیسې د دوی د پالیسیو څخه اغیزمن شوي دي.
نړیواله ټولنه، په ځانګړې توګه ملګري ملتونه، باید پر طالبانو فشار زیات کړي ترڅو مرستو ته خوندي او مساوي لاسرسی ډاډمن کړي، په ورته وخت کې د خوړو او خدماتو د ویش لپاره د ډلې له کنټرول څخه بهر چینلونه رامینځته کړي.
د افغانستان خلک، چې له کلونو راهیسې د جګړې، بې وزلۍ او سیاسي لوبو ترمنځ ګیر دي، د ملاتړ مستحق دي، نه د نورو د غلطیو لپاره د سزا.
