د افغانستان او سیمې په اقتصادي پرمختګ کې د چابهار بندر رول او موقعیت

په هند کې د افغانستان سفیر څرګنده کړه چې د چابهار بندر د نړۍ له شمال-جنوب ترانسپورتي دهلېز سره نښلول د افغانستان په اقتصاد کې د بنسټیزو بدلونونو لامل شوی دی. په هند کې د افغانستان سفیر فرید ماموندزي په نوي ډیلي کې د “شمال-جنوب نړیوال ترانسپورتي دهلېز د پراختیا” په یوه ورځنۍ غونډه کې وویل: که چابهار بندر د شمال-جنوب له نړیوال ترانسپورتي دهلېز سره ونښلول شي، د ترانسپورت ۶۰ سلنه د لیږد لګښتونه او په افغانستان کې به د توکو او د هغوی د ترانسپورت په وخت ۵۰٪ خوندي شي. په دې کتنه کې چې په کابل کې د افغانستان د سفارتونو مسوولينو، د ايران، روسيې، قزاقستان، ترکمنستان، تاجکستان، ترکمنستان د سفارتونو مسوولينو او د هند د کورنيو چارو د څانګو مسوولينو په کې ګډون کړى و، وويل: افغانستان د يو لوی اقتصادي بحران په لور روان دى. د دا ډول غونډو جوړول او د داسې پروژو پلي کول د افغانستان په اقتصاد کې د بنسټیزو بدلونونو لامل کېدای شي. په دې برخه کې باید وویل شي چې چابهار بندر ډېرې ګټې لري او د افغانستان د سوداګرۍ په پراختیا کې مهم رول لوبولی شي. د پاکستان د کراچۍ بندر په پرتله د چابهار بندر د ګټو په اړه باید وویل شي چې د چابهار بندر ګټې د کراچۍ بندر په پرتله د پام وړ دي او د دې ګټو په منځ کې، موږ کولی شو د چابهار بندر له لارې د اوبو ته د افغان سوداګرو د اسانه لاسرسي یادونه وکړو. د بېلګې په توګه، د افغانستان او پاکستان تر منځ د تورخم ګډه پوله تر کراچۍ بندر پورې ۱۶۰۰ کیلومتره اوږدوالی لري او لاره یې خرابه او ناامنه ده. او موټر چلوونکي له دې لارې په ۴-۵ ورځو کې د کراچۍ بندر ته رسېږي او په سیمه کې د ناکراریو او جبر عواملو او شرایطو له امله کله ناکله د لارو او پولو له تړل کیدو سره هم مخ کیږي. دا په داسې حال کې ده، چې له چابهار بندر څخه تر میلک پورې لاره یوازې ۸۷۳ کیلومتره ده او د تورخم – کراچۍ د لارې په پرتله ډېره ارامه او خوندي ده. او د درنو وسایطو چلوونکي په ۲۴ ساعتونو کې د چابهار بندر ته رسیږي. د دې مسئلې تر څنګ د دغو دوو لارو تر منځ د مالونو د لېږد رالېږد په لګښت کې توپیر هم د پام وړ دی. د کارپوهانو په وینا، له کراچۍ بندر څخه د مالونو د لېږد لګښت د چابهار بندر د ترانسپورت لګښت دوه برابره دی. او څه موده وړاندې د هېواد د سوداګرو د سوداګریزو توکو شاوخوا ۵۰۰ کانټینرونه له اندونیزیا او مالیزیا څخه افغانستان ته لېږدول شوي وو. د پاکستان په کراچۍ بندر کې د لوړې مالیې له امله له همدې بندر څخه د ټاکلو هېوادونو ته راستانه شول او بالاخره د چابهار بندر له لارې افغانستان ته ورسېدل. له بلې خوا په چابهار بندر کې د مالونو د ترخیص او رسمي چارو سرعت د کراچۍ بندر په پرتله خورا اسانه او چټک دی. په دې توګه دا پروسه په چابهار کې یوه ورځ او په پاکستان کې پنځه ورځې وخت نیسي چې د توکو د لیږد لګښت زیاتوي. له همدې امله د چابهار بندر نښلول د شمال-جنوب ترانسپورتي دهلېز په افغانستان کې د اقتصادي بدلون د رامنځته کولو ترڅنګ، دغه راز د هېوادونو د ګډو ګټو د تامین لپاره د شته ظرفیتونو په کارولو سره د سیمې د هېوادونو ترمنځ هر اړخیزې اړیکې پیاوړې کوي. او دا به د سیمې د اقتصادي او سیاسي راتلونکي لپاره روښانه لید وړاندې کړي.