د افغانستان سره د امریکا د مرستو پټ اړخونه: له بشري کړکېچ څخه تر سیاسي لوبو پورې

له طالبانو سره د امریکا د مالي مرستو په تړاو د ادعاوو په ردولو کې د طالبانو د ویاند د مرستیال څرګندونې د امریکا او طالبانو د حکومت ترمنځ د اړیکو پیچلي اړخونه څرګندوي. دا مسله له څو زاویو څخه تحلیل کیدای شي. د فطرت بیان چې “امریکا طالبانو ته یوه روپۍ هم نه ده ورکړې” د طالبانو د هغې هڅې انعکاس دی چې د دې ډلې سیاسي او اقتصادي خپلواکي وښيي. طالبان د دغو ادعاوو په ردولو سره د یوه خپلواک حکومت په توګه د خپل داخلي او بهرني مشروعیت د ټینګولو په لټه کې دي. دا ستراتیژي کولای شي د افغانانو او سیمه ایزو لوبغاړو د باور د ترلاسه کولو موخه تعقیب کړي. له بلې خوا طالبانو ټینګار کړی چې امریکا د افغانانو د میلیاردونو ډالرو شتمنۍ کنګل کړې دي. د امریکا دا کړنه د افغانستان پر اقتصاد د پام وړ فشار راوړی او بشري ناورین یې لا پسې زیات کړی دی. طالبان دا موضوع د امریکا د دښمنۍ لامل او د خپل حاکمیت د کمزوري کولو هڅه ګڼي. د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د ځانګړي سرمفتش ادارې (سیګار) راپور ورکړی چې امریکا د طالبانو له واکمنۍ راهیسې له افغانستان سره ۱۷ میلیارده ډالره مرسته کړې ده. دا ادعا د طالبانو له څرګندونو سره په تضاد کې ده. په هرصورت، شواهد ښیي چې مرستې په عمده توګه د بشردوستانه اړتیاوو او د افغانانو د ملاتړ لپاره ځانګړې شوې وې او په مستقیم ډول طالبانو ته نه ځي. د طالبانو اړوندو مرستو څخه د بشردوستانه مرستو په جلا کولو کې ابهام د دې راپورونو د بیلابیلو تفسیرونو لامل شوی دی. په ورته وخت کې له افغانستان سره د مالي مرستو په اړه د امریکا د پخواني ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بایډن پر ادارې نیوکه په ښکاره سیاسي ده. د دې مسلې په کارولو سره، ټرمپ هڅه کوي د بایډن اداره برید وکړي او د هغه عکس ضعیف کړي. دا مسله ښيي چې د افغانستان مسله نه یوازې په نړیواله کچه، بلکې د امریکا په کورني سیاست کې هم ډېره مهمه ده. طالبان هم هڅه کوي چې یو خپلواک انځور وړاندې کړي او وايي چې د امریکا مرستې ته اړتیا نه لري. دا چلند کولای شي د کورنیو او سیمه ایزو ملاتړو ترمنځ د دوی د واکمنۍ مشروعیت پیاوړي کړي. په هرصورت، په افغانستان کې اقتصادي او بشري کړکیچ ښیي چې هیواد د وضعیت د بیا رغولو او اداره کولو لپاره نړیوال ملاتړ ته اړتیا لري. له همدې امله د طالبانو څرګندونې او د امريکا د مالي مرستو په تړاو راپورونه د طالبانو او لوېديځ د مسئلې تر منځ ژور واټن ښيي. طالبان هڅه کوي د مستقیمو مرستو په ردولو سره خپل مشروعیت پیاوړی کړي؛ په داسې حال کې چې امریکا او متحدین یې د افغانستان د بشري او امنیتي کړکېچ د مدیریت په برخه کې له ننګونو سره مخ دي. له همدې امله د طالبانو انکار او د امریکا ټینګار په دې برخه کې یو ډول ابهام رامنځته کوي، چې وضاحت او کره معلوماتو ته اړتیا لري.