که څه هم د ګډ امنیت تړون سازمان د افغانستان له شمالي ولایتونو څخه د امنیتي ګواښونو د زیاتوالي خبرداری ورکړی، خو داسې ښکاري چې د منځنۍ آسیا سیمه یو ځل بیا د جیوپولیتیک اندیښنو او امنیتي ننګونو له څپې سره مخ شوې ده.
هغه اندیښنې چې که څه هم د طالبانو لخوا رد شوي، د هغو شواهدو او حرکتونو په پام کې نیولو سره چې اوس مهال ترسره کیږي، له پامه نشي غورځول کیدای.
د دې سازمان ویاندې ناتالیا خاریتونوا د افغانستان له خاورې څخه د ترهګریزو فعالیتونو او د مخدره توکو د قاچاق پراختیا ته اشاره وکړه او ویې ویل چې دا پروسه د غړو هیوادونو لپاره، په ځانګړې توګه په مرکزي آسیا کې، مستقیم ګواښ دی.
هغه د دې ګواښونو سره د مقابلې لپاره د سیمه ییزې همکارۍ د پیاوړتیا پر اهمیت ټینګار وکړ او د افغانستان سره د تاجکستان پولې یې د سازمان د امنیتي لومړیتوبونو څخه وګڼلې.
دا خبرداری په داسې حال کې ورکول کېږي چې په وروستیو میاشتو کې د مرکزي آسیا په جنوبي پولو کې نوي خوځښتونه لیدل شوي دي.
د تاجکستان له ولسمشر سره د ډله ییز امنیت تړون سازمان د سرمنشي لیدنه او د سرحدي کلابندۍ د پیاوړتیا په اړه بحث هم د دې هیوادونو د هوډ څرګند نښه ده چې په خپله خاوره کې د ناامنۍ د ننوتلو مخه ونیسي.
له بلې خوا، طالبانو د دې اندیښنو په ځواب کې ټینګار کړی چې افغانستان د دوی تر واکمنۍ لاندې بشپړ امنیت لري او پولې یې تر کنټرول لاندې دي.
خو، په ځینو شمالي سیمو کې د داعش د حضور د پراخېدو سره اندیښنې زیاتې شوې دي، او همدارنګه د ګاونډیو هیوادونو پولو ته نږدې د وسله والو ډلو د خوځښتونو راپورونه هم ورکړل شوي دي.
خو یوه له هغو مهمو مسلو څخه چې د دې کړکېچ پیچلتیا یې لا پسې زیاته کړې ده، له پاکستان څخه د افغان کډوالو په پراخه کچه اخراج دی.
د کډوالۍ نړیوال سازمان په وینا، یوازې د اپریل میاشتې په لومړیو دوو اونیو کې، نږدې ۶۰،۰۰۰ کسان د تورخم او سپین بولدک له لارې افغانستان ته ننوتل.
په ورته وخت کې، د امریکا د پخواني ډیپلومات زلمي خلیلزاد خبرداری چې د پاکستان امنیتي ادارې ممکن د داعش د ملګرو افغانستان ته د لیږدولو لپاره د دې پروسې په کارولو کې وسیله وي، په نړیواله کچه ژورې اندیښنې راپورته کړې دي.
که دا ادعا ریښتیا وي، نو افغانستان به په نږدې راتلونکي کې د ناامنۍ، بې ثباتۍ او ترهګریزو بریدونو له څپې سره مخ شي.
له بلې خوا، پاکستاني چارواکو په وار وار افغان کډوال په ترهګریزو فعالیتونو او قاچاق کې په لاس لرلو تورن کړي دي؛ هغه ادعاوې چې طالبانو رد کړې او سیاسي یې ګڼي.
په ټولیز ډول، وروستي پرمختګونه ښیي چې سیمه ایز امنیت د هر وخت څخه ډیر د راپورته کیدونکو ګواښونو همغږۍ، څارنې او ګډې پوهې ته اړتیا لري.
که چیرې موږ د ګډ امنیت تړون لخوا راپورته شوې اندیښنې او د متخصصینو تحلیلونو ته په جدي توګه پام وکړو، نو د اوسني وضعیت دوام، پرته له دې چې مخنیوي تدابیر ونیول شي، مرکزي آسیا له یوې بې ساري ننګونې سره مخ کولای شي.
د ګډ امنیتي تړون سازمان غړي هیوادونه، پداسې حال کې چې له یو بل سره همکاري کوي، له افغانستان سره د فعالې ډیپلوماسۍ بڼه ته اړتیا لري؛ یوه داسې ډیپلوماسي چې که څه هم روښانه وي، خو کولای شي د متقابل تفاهم، اغیزمن سرحدي کنټرول او په سیمه کې د امنیتي ګواښونو د خپریدو مخنیوي لپاره لاره هواره کړي.
