په افغانستان کې د ښځو پر زده کړې بندیز او د میندو د مړینې درې چنده زیاتوالی

په افغانستان کې د طبي علومو له زده کړې څخه د ښځو او نجونو منع کول د ښځو د حقونو پر وړاندې یو تبعیضي عمل دی چې د هیواد د روغتیا سیسټم لپاره جدي پایلې لري. د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) راپور ښيي چې د طالبانو دې پریکړې د افغانستان په روغتیا سکتور کې ژور کړکیچونه رامینځته کړي دي، په ځانګړي توګه د میندو د مړینې کچې باندې منفي اغیزه کړې ده. د دې راپور له مخې، په افغانستان کې د میندو د مړینې کچه د نړۍ د اوسط په پرتله درې چنده ده. دا اندېښمن حالت په څو عواملو کې ریښه لري، چې یو له هغو څخه تر ټولو مهم یې د طبي علومو په زده کړې د ښځو بندیز دی. په افغانستان کې د میندو د مړینې د زیاتوالي یو له اصلي دلیلونو څخه په روغتیا سکتور کې د مسلکي ښځینه متخصصينو نشتوالی دی. په هغه ټولنه کې چې د کلتوري او مذهبي مسلو له امله روغتیايي خدماتو ته د ښځو لاسرسی محدود دی، د قابله ګانو، نرسانو او ډاکټرانو په څیر رولونو کې د ښځو شتون د ښځو لپاره د روغتیا پاملرنې چمتو کولو لپاره اړین دی. د طب زده کړې څخه د ښځو د منع کولو سره، په راتلونکي کې به د ښځینه مسلکي کسانو شمیر په چټکۍ سره کم شي، چې روغتیا پاملرنې ته به د ښځو لاسرسی نور هم محدود کړي. په پایله کې، ډیری ښځې به د امیندوارۍ او زیږون پرمهال له اړینو پاملرنې څخه محرومې شي، چې په پایله کې به یې د میندو د مړینې کچه لوړه شي. سربېره پردې، افغانستان د روغتیا زیربناوو او طبي اسانتیاوو له کمښت سره مخ دی. ډیری کلیوالي او لرې پرتې سیمې ښه سمبال روغتیايي مرکزونه نلري، او ښځې باید د طبي خدماتو ترلاسه کولو لپاره اوږد واټن سفر وکړي. دا ستونزه د ښځینه متخصصينو د کمښت له امله نوره هم زیاته شوې ده، ځکه چې حتی په هغو سیمو کې چې روغتیایی اسانتیاوې شتون لري، د ښځینه پرسونل د نشتوالي له امله ممکن کافي خدمات وړاندې نشي. د طبي علومو له زده کړې څخه د ښځو منع کول به په دې برخه کې د زده کړې او څیړنې کیفیت هم راټیټ کړي. ښځې د روغتیا سیسټم په پرمختګ کې، نه یوازې د روغتیا خدماتو چمتو کونکو په توګه، بلکې د څیړونکو او ښوونکو په توګه هم مهم رول لوبوي. له دې پروسې څخه د ښځو ایستل به نه یوازې د ښځینه مسلکي کسانو په شمیر کې کمښت راولي، بلکې د طب په برخه کې به نوښت او پرمختګ هم محدود کړي. په اوږد مهال کې، دا به د روغتیا ننګونو سره د مقابلې لپاره د افغانستان د روغتیا سیسټم وړتیا کمزورې کړي. د دې ستونزې د حل لپاره سمدستي او اوږدمهاله اقداماتو ته اړتیا ده. په لنډ مهال کې، نړیوال سازمانونه او بشري ادارې باید پر طالبانو ډیر فشار راوړي چې د ښځو په وړاندې تبعیضي پالیسۍ لغوه کړي. همدارنګه، د روغتیا په برخو کې د ښځو لپاره د سختو روزنو او لنډمهاله کورسونو چمتو کول کولای شي د ښځینه متخصصينو کمښت تر یوې اندازې پورې جبران کړي. په اوږد مهال کې، دا اړینه ده چې په روغتیایی زیربناوو کې پانګونه وشي او په کلیوالي او لرې پرتو سیمو کې روغتیایی خدماتو ته لاسرسی زیات شي. سربېره پردې، د آنلاین او لرې واټن زده کړې پروګرامونو ملاتړ کولای شي افغان میرمنو ته اجازه ورکړي چې خپلې طبي زده کړې ته دوام ورکړي، حتی په هغو شرایطو کې چې دوی پوهنتونونو ته له تګ څخه منع دي. له همدې امله، په افغانستان کې د میندو روغتیا ښه کول په کورنیو پالیسیو کې جوړښتي بدلونونو او نړیوال ملاتړ ته اړتیا لري. د روغتیا په سیستم کې د ښځو د فعال ګډون پرته، د روغتیا په برخه کې د دوامداره پراختیا موخې ترلاسه کول او د میندو د مړینې کمېدل به ناممکن وي. نړیواله ټولنه، د سیمه ییزو ادارو سره په همکارۍ، باید د ښځو د حقونو د راژوندۍ کولو او په افغانستان کې روغتیايي خدماتو ته د لاسرسي د ښه کولو لپاره کار وکړي.