گزارش‌ها نشان می‌دهند که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، اقتصاد مردم به شدت تحت تاثیر گرفته و دامنه فقر و بیکاری در کشور گسترش یافته است.
آگاهان مسایل اقتصادی عوامل زیادی را در ایجاد چنین وضعی دخیل می‌دانند؛ از نبود اشتغال گرفته تا نبود شرایط مناسب سرمایه‌گذاری و همچنان فرار مغزها و متخصصین به کشورهای دور و نزدیک.
سید نبی سادات، استاد دانشگاه و آگاه مسایل اقتصادی در خصوص وضعیت اقتصادی فعلی مردم افغانستان می‌گوید: «در حال حاضر بخش زیادی از مردم در شرایط بد اقتصادی به سر می‌برند. طبعا هر جایی که سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات نباشد وضعیت اقتصادی مردم هم روز به روز وخیم‌تر می‌شود و در تامین نیازهای زندگی‌شان دچار مشکل خواهند شد.»
آقای سادات افزود: «فعلا فیصدی زیاد از مردم بیکار و سرگردان هستند. نبود کار و سرمایه یک وضعیت ناهمگون را در جامعه پدیدار می‌کند که این وضعیت ناهمگون در قدم اول وضعیت اجتماعی را برهم می‌زند. به معنای دیگر، نبود اشتغال آرامش روحی و روانی اجتماع را آسیب‌پذیر ساخته و وضعیت زیست و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
بیکاری، عامل «گسترش فقر اقتصادی»
وی وضعیت اقتصادی مردم را نگران‌کننده خوانده، افزود: «اکنون که به کوچه سرک می‌روی جمع زیادی از گداها را می‌بینی که در هر نقطه‌ی شهر صف بسته‌اند. اگر کدام آدم خیّر و کمک‌کننده هم بخواهد کمکی به آن‌ها توزیع کند همه به سمت او هجوم می‌آورند و شخص حیران می‌ماند که چگونه کمکی را به همه این نیازمندان توزیع کند. در بخش دیگر، افراد زیادی را می‌بینی که بیکار و یا در انتظار کار در گوشه‌ای نشسته‌اند.»
این استاد دانشگاه در توضیح عوامل بحران اقتصادی امروز افغانستان؛ «بیکار شدن بخش زیاد از مردم و بویژه زنان که قبلا شاغل بودند و همچنان نبود تولیدات و صادارات و نبود سرمایه‌گذاری» را از عوامل عمده وضعیت فعلی می‌داند.
سادات در مصاحبه با خبرگزاری معمار تصریح کرد: «برچیده شدن بستر سرمایه‌گذاری از افغانستان عامل مهمی است که در شکل‌گیری بحران اقتصادی امروز در کشور سهیم است. فعلا در سطوح مختلف ترس از سرمایه‌گذاری در کشور وجود دارد و طی این دو سال سرمایه‌گذاری در کشور افت کرده است. این خود تاثیر زیادی روی اوضاع اقتصادی دارد؛ چون هر اندازه که سرمایه‌گذاری صورت نگیرد و یا سرمایه‌ها از کشور بیرون شود به همان اندازه وضعیت اقتصادی مردم متاثر می‌شود و گراف فقر بالا می‌رود.»
وی افزود: «مهم‌تر از همه، نبود یک برنامه‌ی سالم برای فعالیت‌های ممتد اقتصادی در کشور است. زمانی که یک فابریکه از نظر مسایل بانکی نتواند پول خود را حفظ کند و یا در قسمت تامین مواد خام دچار مشکل باشد، این خود یک مشکل برای کارآفرینان است. همچنان نبود برنامه‌ی سالم برای رشد تولیدات، استفاده نکردن درست از معادن کشور و همچنان گرفتن کار از دست متخصصین عوامل دیگری اند که روی وضعیت فعلی تاثیر گذاشته است؛ زمانی که در جامعه متخصص دخیل در کار نباشد و یا از کشور فرار کند طبعا روی وضعیت اقتصادی کشور اثر می‌گذارد.»
این آگاه مسایل اقتصادی در ادامه گفت: «گرچه تلاش‌هایی هم برای بهتر شدن وضعیت اقتصادی صورت می‌گیرد، ولی عواملی همچون (فرار مغزها از کشور، فرار سرمایه‌ها، گرفتن کار از دست متخصصین و بیکار شدن زنان) بیشتر در ایجاد چنین وضعی نقش تعیین‌کننده داشته و دارند.»
حمایت از سرمایه‌گذاران با ایجاد «شرایط مناسب اقتصادی»
وی با اشاره به اهمیت «شرایط مناسب سرمایه‌گذاری» در کشور، افزود: «اگر سرمایه‌گذار امنیت کامل نداشته باشد و یا مورد حمایت قرار نگیرد و یا به عناوین مختلف به جای ارائه خدمات از آن‌ها مالیات سنگین اخذ شود، در چنین وضعی جای مناسبی برای سرمایه‌گذار در کشور باقی نخواهد ماند، ولی اگر برعکس شرایط سرمایه‌گذاری بهبود یابد، شیوه‌های درست اقتصادی به کار گرفته شود، فعالیت‌های بانکی منظم شود و همچنان ظرفیت‌های داخلی و خارجی برای توسعه و رشد اقتصادی کشور به کار گرفته شود، طبیعی است که وضعیت فعلی هم بهبود خواهد یافت.»
آقای سادات در خصوص راه‌های برون‌رفت از وضعیت فعلی تاکید کرد: «راه برون‌رفت از این موضوع این است که اطمینان کامل برای سرمایه‌گذاران در کشور ایجاد شود؛ یعنی امنیت سرمایه‌گذار از هر جهت باید تامین شود. دوم، توجه سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در داخل جلب شود؛ در کنار این‌ها، کار به اهل کار و افراد متخصص و شایسته سپرده شود و از منابع در جهت بهبود وضعیت اقتصادی کشور استفاده درست صورت گیرد.»
